Hoe 'Zien' Honden Met Hun Neus?

Je hebt misschien al eens de uitdrukking gehoord dat honden "zien met hun neus". Maar de verbazende neusarchitectuur van deze dieren brengt een volledige wereld aan het licht die veel verder reikt dan wat wij kunnen zien. Alexandra Horowitz verduidelijkt hoe de neus van een hond het verleden, de toekomst en zelfs onzichtbare dingen kan ruiken.

Bekijk hier de volledige les

"Hallo, Bob."

"Goedemorgen, Kelly. De tulpen zien er prachtig uit."

Heb je je ooit afgevraagd hoe je hond de wereld ervaart? Zo ziet zij de wereld. Niet erg interessant. Maar wat ze ruikt, is een volledig ander verhaal.

Het begint bij haar geweldig ontwikkelde neus. Zodra je hond het eerste spoor van frisse buitenlucht opvangt, helpt de vochtige, sponzige buitenkant van haar neus haar om geuren op te pikken. Het vermogen om te ruiken met afzonderlijke neusgaten -- ruiken in stereo -- helpt om de oorsprong van de geur te achterhalen. Zo weten honden onmiddellijk bij het snuffelen niet enkel welke dingen zich nabij bevinden, maar ook wáár die zich bevinden.

Als lucht de neus binnenkomt, verdeelt een kleine weefselplooi deze over twee afzonderlijke ruimtes: één om te ademen en één specifiek om te ruiken. De tweede luchtstroom komt in een regio met bijzonder gespecialiseerde olfactorische receptorcellen. Honderden miljoenen, in plaats van onze vijf miljoen.

En in tegenstelling tot onze ademhaling in en uit dezelfde doorgang, ademen honden uit door gleuven aan de zijkant van hun neus. Dit zorgt voor wervelingen in de lucht, die verse geurmoleculen de neus in zuigen en de geurconcentratie verhogen als de hond meerdere malen snuift.

Maar die indrukwekkende neusarchitectuur zou niet veel nut hebben zonder iets om de uitgebreide informatie die de neus opvangt, te verwerken. Het blijkt dat het olfactorisch systeem dat dient om geuren te verwerken een relatief vele malen groter gebied bestrijkt in hondenhersenen. Hierdoor kunnen honden enorm veel specifieke geuren onthouden en onderscheiden bij concentraties tot 100 miljoen keer minder dan wat onze neuzen waarnemen.

Als jij een vleugje parfum ruikt in een kleine kamer, zou een hond het makkelijk kunnen ruiken in een gesloten stadion en bovendien kan een hond de ingrediënten onderscheiden. En alles op straat, iedere voorbijganger of auto, alles in het vuilnis van de buren elke boomsoort, en elke vogel en insect in die boom heeft een afzonderlijk geurprofiel die je hond vertelt waar en wat het is, en in welke richting het gaat.

Hun reukzin is niet enkel krachtiger dan de onze, maar kan zelfs dingen oppikken die niet eens zichtbaar zijn. Een volledig ander reukorgaan, het orgaan van Jacobson, dat zich boven het gehemelte bevindt, neemt alle hormonen waar die dieren, waaronder mensen, van nature uitscheiden. Honden kunnen erdoor potentiële partners vinden, of onderscheid maken tussen vriendelijke en vijandige dieren. Het wijst hen op onze diverse emotionele toestanden, en kan hen zelfs zeggen of iemand zwanger of ziek is.

Reuk is fundamenteler dan andere zintuigen. Het ontwijkt de thalamus en is direct gekoppeld aan hersenstructuren betrokken bij emotie en instinct. Daarom is de perceptie van honden wellicht directer en meer visceraal dan de onze.

Maar het verbazingwekkendste aan de neus van je hond is dat hij kan reizen in de tijd. Het verleden verschijnt in de sporen van voorbijgangers en in de warmte van een recent geparkeerde auto. Hieruit kunnen honden afleiden waar je recent bent geweest en wat je gedaan hebt. Objecten zoals brandkranen en bomen zijn aromatische prikborden met info over wie er geweest is, wat ze gegeten hebben, en hoe ze zich voelen.

De toekomst zit in de wind, die hen waarschuwt dat iets of iemand nadert, lang voordat jij het ziet.

Wij zien en horen iets op een bepaald moment. Honden ruiken een compleet verhaal van begin tot einde. Bij samenwerking tussen hond en mens helpen honden ons vaak door die verhalen te delen en erop te reageren.

Ze kunnen vriendelijk reageren op mensen in problemen, of met agressie op bedreigingen omdat stress en woede zich voordoen als een hormonenwolk die een hondenneus kan herkennen. Met de juiste training waarschuwen ze ons zelfs voor onzichtbare gevaren, van bommen tot kanker.

Het blijkt dat de beste vriend van de mens niet dezelfde dingen ervaart als wij, maar dat hij met zijn ongelofelijke neus een compleet andere wereld blootlegt.

 

Bron: TED.com