Waarom We Houden Van Herhaling In Muziek

Hoe vaak wordt het refrein herhaald in jouw favoriete liedje? En, denk eens na, hoe vaak heb je ernaar geluisterd? Herhaling in muziek is ook niet alleen een kenmerk van Westerse popliedjes; het is een wereldwijd fenomeen. Waarom? Elizabeth Hellmuth Margulis neemt ons mee door de basisprincipes van het 'belichtingseffect' en geeft aan hoe herhaling ons uitnodigt in muziek als actieve deelnemers, in plaats van passieve luisteraars.

Hoe vaak wordt het refrein herhaald in jouw favoriete liedje? En, denk eens na, hoe vaak heb je ernaar geluisterd? De kans is groot dat je het refrein al tientallen keren hebt gehoord.

Het zijn niet alleen de populaire westerse liedjes die veel herhalen. Herhaling is een kenmerk dat muziek van over de hele wereld gemeen heeft. Waarom is muziek zo erg afhankelijk van herhaling? Het antwoord kan gedeeltelijk worden gevonden in het 'blootstellingseffect'. Kort gezegd, mensen hebben een voorkeur voor dingen waaraan ze al zijn blootgesteld.

Bijvoorbeeld, een liedje komt op de radio dat we niet echt leuk vinden, maar dan horen we het liedje weer in de supermarkt, in de bioscoop en weer op straat. Al snel tikken we mee met het ritme, zingen we de tekst. We downloaden zelfs het nummer.

Het blootstellingseffect werkt niet alleen voor liedjes. Het werkt voor alles: van vormen tot Super Bowl-reclames.

Wat maakt herhaling nu zo populair in muziek? Om dit te onderzoeken, vroegen psychologen mensen te luisteren naar muziekcomposities die geen exacte herhaling bevatten. Ze hoorden stukken van deze composities in ofwel hun originele vorm, of in een bewerkte versie waar digitaal herhaling aan was toegevoegd. Hoewel de originele versies afkomstig waren van de meest gerespecteerde componisten van de 20e eeuw en de herhaalde versies waren gemaakt met audiobewerking, beoordeelden mensen de versies met herhaling als prettiger, interessanter en ze schatten de kans groter dat die door een mens waren gecomponeerd.

Muzikale herhaling is zeer meeslepend. Denk aan de klassieker van de Muppets, "Mahna Mahna". Als je het al kent, is het bijna onmogelijk om als ik "Mahna mahna" zing niet te antwoorden "Do doo do do do".

Herhaling verbindt elk stukje muziek onweerstaanbaar met het volgende stukje muziek. Dus als je een paar noten hoort, denk je al na over wat zal volgen. Je hoofd zingt onbewust mee en zonder dat je het merkt, begin je hardop mee te neuriën.

Uit recent onderzoek blijkt dat wanneer mensen een stukje muziek herhaald horen, ze eerder gaan bewegen of mee gaan tikken. Herhaling nodigt ons uit in de muziek als ingebeelde deelnemers in plaats van passieve luisteraars.

Onderzoek laat ook zien dat luisteraars hun aandacht verschuiven tussen muzikale herhalingen en dat ze focussen op verschillende aspecten van de klanken bij elke herhaling. Je merkt de eerste keer de melodie van een zin op, maar in de herhaling, zal je aandacht verschuiven naar de gitarist.

Dit gebeurt ook in taal, in de zogenaamde semantische verzadiging. Als je een woord zoals atlas tot vervelens toe herhaalt, stop je met nadenken over de betekenis van het woord en focus je je op de klanken: hoe vreemd de "L" na de "T" komt. Zo kan herhaling een nieuwe wereld van geluiden openen die niet te horen waren bij de eerste keer luisteren.

De "L" die na de "T" komt is misschien niet esthetisch relevant voor "atlas", maar de speelwijze van de gitarist kan cruciaal zijn voor de expressie. De spraak-naar-liedje-illusie toont hoe gemakkelijk door het herhalen van een zin, de aandacht van de luisteraar verschuift naar de toonhoogte en tijdelijke aspecten van het geluid, zodat herhaling van gesproken taal begint te klinken alsof het gezongen wordt.

Een soortgelijk effect bestaat bij willekeurige geluidssequenties. Mensen beoordelen willekeurige sequenties die ze herhaaldelijk hebben gehoord als muzikaler dan een willekeurige sequentie die ze één keer hebben gehoord.

Herhaling leidt tot een soort oriëntatie op geluid die we zien als karakteristiek muzikaal, waar we meeluisteren met het geluid en ons inleven in de noot die eraan komt. Deze manier van luisteren sluit aan bij onze gevoeligheid voor muzikale oorwurmen waar muzieksegmenten in ons hoofd blijven zitten en opnieuw spelen alsof ze vastzitten in herhaling.

Critici schamen zich vaak voor de herhaling in muziek. Ze vinden het kinderachtig of een achteruitgang maar herhaling is helemaal geen schande, het is eigenlijk een belangrijk kenmerk dat zorgt voor een ervaring die wij als muzikaal beschouwen.

 

Bron: TED.com