"Hoe Ik Mijn Plankenkoorts Heb Overwonnen"

Onze angstsensatie is heel fijn afgesteld. Het deed de mensheid als jonge soort goed, want zo konden we ons focussen op niet opgegeten worden door een concurrerende soort. Maar het is minder fijn als diezelfde instinctieve, lichaamskapende angstsensatie opspeelt door twintig folkmuziekfans op een open podium op een willekeurige dinsdagavond. Klamme, trillende handen, wazig zien en je brein dat zegt: VLUCHT! Dat is plankenkoorts. In deze charmante, korte talk met muziek praat Joe Kowam over hoe hij zijn plankenkoorts heeft bedwongen.

"Ik heb plankenkoorts. Ik heb altijd plankenkoorts gehad, en niet maar een beetje, maar véél. Dat was niet zo erg tot ik 27 was. Want toen begon ik liedjes te schrijven, en dan nog speelde ik ze alleen voor mezelf. Als ik alleen al wist dat mijn huisgenoten in hetzelfde huis waren, werd ik nerveus.

Maar na een paar jaar was alleen liedjes schrijven niet meer genoeg. Ik had allemaal verhalen en ideeën die ik met mensen wilde delen, maar fysiologisch gezien, kon ik dat niet. Ik had zo'n irrationele angst. Maar hoe meer ik schreef en hoe meer ik oefende, hoe meer ik wilde optreden.

In de week van mijn dertigste verjaardag, besloot ik naar een lokale open podiumavond te gaan en die angst achter me te laten. Toen ik daar aankwam, was het afgeladen. Er waren wel twintig mensen. (Gelach) En ze zagen er allemaal boos uit. Maar ik haalde diep adem en schreef me in om te spelen. Ik voelde me behoorlijk goed.

Behoorlijk goed, tot ongeveer tien minuten voor mijn beurt, toen mijn hele lichaam in opstand kwam en een golf van angst me overspoelde. Als je bang bent, slaat je orthosympathische zenuwstelsel aan. Je krijgt dus een adrenalinestoot, je hartslag versnelt, je ademhaling versnelt. Dan beginnen je niet-essentiële systemen uit te vallen, zoals je spijsvertering. (Gelach) Je krijgt een droge mond en je bloed wordt omgeleid uit je extremiteiten. Je vingers werken niet meer, je pupillen verwijden, je spieren spannen, je voelt dat fout gaat. Kort gezegd: je hele lichaam staat op scherp. (Gelach) Die toestand helpt je niet in de vertolking van folkmuziek. (Gelach) Ik bedoel maar, je zenuwstelsel is een idioot. Tweehonderdduizend jaar evolutie en het ziet nog steeds geen verschil tussen een sabeltandtijger en twintig folkzangers op een dinsdagavond open podium. (Gelach) Ik zat nog nooit zó in doodsangst -- tot nu. (Gelach en gejuich)

Toen het mijn beurt was, en ik mezelf op de een of andere manier op het podium had gekregen, begon ik. Ik opende mijn mond om de eerste regel te zingen, en een absoluut verschrikkelijk vibrato -- je weet wel, wanneer je stem bibbert -- stroomt eruit. Niet het goede soort vibrato, als van een operazanger, dit is mijn hele lichaam bevend van angst. Het is een nachtmerrie. Ik schaam me rot, het publiek is duidelijk niet op zijn gemak, maar gericht op mijn ellende. Het was zo erg. Maar dat was mijn eerste echte ervaring als solo singer-songwriter.

Er gebeurde iets goeds -- ik zag een glimp van de band met het publiek waar ik op hoopte. Ik wilde meer. Maar ik moest echt over die zenuwen heenkomen.

Die nacht beloofde ik mezelf dat ik iedere week terug zou gaan tot ik niet meer zenuwachtig was. En dat deed ik. Ik ging iedere week terug, en inderdaad, week na week verbeterde het geen spat. Er gebeurde iedere week hetzelfde. (Gelach) Ik kwam er niet vanaf.

Toen kreeg ik een openbaring. Ik weet het nog goed, want ik krijg niet veel openbaringen. (Gelach) Ik hoefde alleen maar een lied te schrijven dat mijn zenuwen uitbuitte. Dat alleen authentiek lijkt als ik plankenkoorts heb en hoe zenuwachtiger ik was, hoe beter het lied zou zijn. Eitje. Ik begon aan een lied over plankenkoorts. Allereerst het probleem opbiechten, de fysieke manifestaties, hoe ik me voelde, hoe de luisteraar zich kon voelen. En dan rekening houden met zaken als mijn trillende stem, ik wist dat ik zo'n halve octaaf hoger zou zingen dan gewoonlijk omdat ik zenuwachtig was. Een lied hebben dat uitlegde wat er met me aan de hand was terwijl het gebeurde, stond het publiek toe om erover na te denken. Ze hoefden zich niet rot te voelen voor me omdat ik nerveus was, ze konden dat samen met mij ervaren, als één grote, blije, nerveuze, ongemakkelijke familie. (Gelach)

Door over mijn publiek te denken, door mijn probleem te omarmen en uit te buiten, kon ik iets nemen dat mijn vooruitgang belette en het omzetten in iets dat essentieel was voor mijn succes. Door het plankenkoortslied kon ik over het grootste probleem heenstappen vanaf het allereerste deel van een voorstelling. Dan kon ik doorgaan en speelde ik de rest van mijn liedjes iets meer op mijn gemak. Uiteindelijk hoefde ik het helemaal niet meer te spelen, het plankenkoortslied. Behalve wanneer ik echt zenuwachtig was, zoals nu. (Gelach)

Is het goed als ik het plankenkoortslied voor jullie speel? (Applaus)

Mag ik een slokje water? (Muziek) Bedankt.

♪ Dit is geen grap, weet je, ♪ ♪ deze plankenkoorts is echt. ♪ ♪ En als ik hier tril en zing, ♪ ♪ ziet iedereen: hij voelt zich slecht. ♪ ♪ En de fout die ik maak, maar niet wil, ♪ ♪ is de tremolo over mijn hele lijf als ik tril. ♪ ♪ Jullie plaatsvervangende schaamtegevoel ♪ ♪ hoef ik niet, zeg ik cool. ♪ ♪ Nou, misschien toch een beetje. ♪ (Gelach) ♪ En misschien zal ik proberen, me jullie zonder kleren voor te stellen. ♪ ♪ Maar zingen voor al die naakte mensen maakt me banger dan ik kan vertellen. ♪ ♪ Laat ik er niet over doorgaan, ♪ ♪ maar mijn zelfbewustheid is niet zo groot. ♪ ♪ Dus hopelijk kleden jullie je allemaal weer aan, ♪ ♪ ik bedoel maar, jullie zijn niet eens echt bloot. ♪ ♪ En ik ben degene met het probleem. ♪ ♪ En jullie zeggen: maak je geen zorgen, je zult zien dat het geweldig gaat. ♪ ♪ Maar ik moet met mezelf leven ♪ ♪ en ik weet hoe ik kan zijn. ♪ ♪ Jullie advies is aardig maar te laat. ♪ ♪ En wel een beetje neerbuigend, of niet? ♪ ♪ En die sarcastische toon helpt niet bij mijn lied. ♪ ♪ Maar we zouden nu niet moeten praten over dit allemaal, ♪ ♪ want werkelijk, ik sta op het podium en jij in de zaal. Hoi. ♪ ♪ En ik maak geen grappen over aangeleerde, irrationele vrees ♪ ♪ Als ik hier niet klaar voor was, ♪ ♪ dan was ik hier niet geweest. ♪ ♪ Mocht ik een heldere noot aanslaan ♪ ♪ dan herstel ik zeker langzaamaan. ♪ ♪ En raak ik misschien volgende week wel een keer de juiste snaar ♪ ♪ en zing ik helder als water en brult iedereen met mij mee ♪ ♪ Al is het waarschijnlijker dat ik gewoon opsta en begin te swingen ♪ ♪ en dat mijn stembanden zullen zingen, ♪ ♪ en wel net ietsjes sneller dan het geluid. ♪

(Applaus)

 

Bron: TED.com