Seks In De Arabische Wereld: Een Verhaal Over Seks En Sensualiteit Dat Niet Veel Verteld Wordt

"Als je mensen echt wilt leren kennen, begin dan met een kijkje in hun slaapkamers," zegt Shereen El Feki, die vijf jaar door het Midden-Oosten reisde en met mensen over seks praatte. Hoewel uit die gesprekken rigide normen en diepe repressie bleken, ontdekte El Feki ook dat seksueel conservatisme in de Arabische wereld een relatief nieuw ding is. Ze vraagt zich af: zou een hernieuwde opkomst van de publieke dialoog kunnen leiden tot bevredigender en veiliger sekslevens?

"Toen ik een tijdje geleden in Casablanca, in Marokko, was, ontmoette ik Faiza, een jonge ongetrouwde moeder. Ze toonde me foto's van haar pasgeboren zoon en vertelde me over zijn verwekking, haar zwangerschap en bevalling.

Het was een opmerkelijk verhaal, waarin ze het beste voor het laatste bewaarde. "Zoals je weet, ben ik maagd," vertelde ze me. "Ik heb twee medische certificaten om dat te bewijzen."

Dit is het moderne Midden-Oosten, waar twee millennia na de komst van Christus, de onbevlekte ontvangenis nog steeds een feit is.

Faiza's verhaal is één van de honderden die ik doorheen de jaren heb gehoord tijdens mijn reizen door de Arabische regio waarbij ik met mensen over seks praatte. Ik weet dat dit klinkt als een droomjob, of misschien een twijfelachtig beroep.

Maar voor mij is het iets geheel anders. Ik ben half Egyptisch en ik ben moslim. Ik groeide op in Canada, ver weg van mijn Arabische roots.

Zoals velen die op de wip zitten tussen oost en west, probeer ook ik mijn wortels beter te begrijpen. Ik koos seks als onderwerp vanuit mijn ervaring met hiv/aids, mijn werk als schrijver, onderzoeker en activist. Seks staat centraal in een epidemie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, één van de twee regio's op de wereld waar de hiv/aids-cijfers nog stijgen.

Seksualiteit vormt een krachtige lens om een maatschappij te bestuderen. Wat gebeurt in ons intieme leven, is weerspiegeld door krachten op een groter podium: politiek, economie, religie en traditie, gender en generaties. Als je een volk echt wil leren kennen, moet je eerst gaan kijken in hun slaapkamer.

De Arabische wereld is groot en gevarieerd. Doorheen het territorium lopen drie rode strepen - onderwerpen die taboe zijn, in woorden en in daden.

Ten eerste: politiek. De Arabische lente heeft dat veranderd, door opstanden die overal in de regio ontsproten sinds 2011. De oude en nieuwe machthebbers houden vast aan wat ze gewend zijn, terwijl miljoenen anderen blijven strijden voor de hoop op een beter leven.

De tweede rode streep: religie. Religie en politiek zijn verbonden door de opkomst van groeperingen als de Moslimbroeders. Maar mensen beginnen zich vragen te stellen over de rol van de islam in het publieke en private leven.

Wat zou de derde rode streep, het derde taboe kunnen zijn?

Publiek: Seks.

Shereen El Feki: Luider, ik kan jullie niet horen.

Publiek: Seks.

SEF: Nog eens, niet verlegen zijn.

Publiek: Seks.

Absoluut, inderdaad, het is seks. (Gelach). In de hele Arabische regio is het huwelijk de enige aanvaarde context voor seks -- goedgekeurd door je ouders, ingezegend door de godsdienst en geregistreerd door de staat. Het huwelijk is je toegangsticket tot de volwassenheid. Als je niet trouwt, kan je niet van huis weg, en mag je geen seks hebben, en al helemaal geen kinderen.

Het is een sociaal bolwerk, een onneembare vesting die elke aanval, elk alternatief weerstaat. Rondom die vesting ligt een groot taboeveld tegen voorhuwelijkse seks, tegen condooms, tegen abortus, tegen homoseksualiteit, noem maar op.

Faiza was er het levende bewijs van. Haar maagdelijkheidsattest was geen vrome wens van haar. De grote godsdiensten uit de regio mogen dan wel voorhuwelijkse kuisheid preken, in een patriarchische maatschappij zijn de jongens onverbeterlijk. Mannen hebben voorhuwelijkse seks, en dat wordt min of meer met de mantel der liefde bedekt.

Voor vrouwen ligt het anders: zij moeten maagd zijn op hun huwelijkse nacht -- dat betekent opdagen met je maagdenvlies intact. Dat is niet alleen het individu een zorg, het gaat om de eer van de familie, en vooral die van de mannen.

Daarom getroosten vrouwen en hun familie zich veel moeite om dit stukje anatomie te bewaren -- van vrouwelijke genitale verminking tot maagdelijkheidstesten tot operaties om het maagdenvlies te herstellen.

Faiza koos een andere weg: niet-vaginale seks. Maar ze werd toch zwanger. Faiza besefte dit niet, omdat er zo weinig seksuele opvoeding is op school en zo weinig communicatie binnen het gezin.

Toen ze haar toestand niet meer kon verbergen, hielp de moeder van Faiza haar ontsnappen aan haar vader en broers. Eremoorden zijn een reële bedreiging voor talloze vrouwen in de Arabische regio. Toen Faiza uiteindelijk in een ziekenhuis in Casablanca terechtkwam, probeerde de man die haar hulp aanbood, haar te verkrachten.

Helaas is Faiza geen alleenstaand geval. In Egypte, waar mijn onderzoek om draait, heb ik een hoop onheil gezien, binnen en buiten het bolwerk. Talloze jonge mannen kunnen zich geen huwelijk veroorloven omdat dat erg duur is geworden. Er wordt verwacht dat zij de kostwinner zijn, maar ze vinden geen werk. Dit is één van de grote krachten achter de recente opstanden. Het is één van de redenen van de stijgende huwelijksleeftijd in grote delen van de Arabische regio.

Carrièrevrouwen willen wel trouwen, maar vinden geen man, omdat ze niet stroken met de geslachtsgebonden verwachtingen. Een jonge vrouwelijke arts in Tunesië verwoordde het zo: "De vrouwen worden meer en meer open. Maar de man zit nog in de prehistorie."

En dan zijn er mannen en vrouwen die over de heteroseksuele streep gaan, die seks hebben met hun eigen sekse, of die een andere genderidentiteit hebben. Hun vallen wetten ten deel die hun activiteiten bestraffen, en zelfs hun voorkomen. Ze voeren een dagelijks gevecht met sociale stigmatisering, met familiale verslagenheid, en zelfs met religieuze hel en vagevuur.

Maar ook in het echtelijke bed is het niet allemaal rozengeur. Koppels op zoek naar meer geluk, meer seksueel geluk in hun getrouwde leven, maar die niet weten hoe ze dat moeten bereiken, vooral vrouwen, die bang zijn voor het etiket 'slechte vrouw' als ze zich vurig tonen in de slaapkamer.

En dan zijn er die huwelijken die eigenlijk een bedekte vorm van prostitutie zijn. Ze zijn verkocht door hun familie, vaak aan rijke Arabische toeristen. Ze zijn maar één gezicht van een bloeiende sekshandel in de Arabische regio.

Steek je hand op als één van deze dingen je bekend klinkt, vanuit jouw deel van de wereld. Ja, de Arabische wereld heeft niet het monopolie op seksuele problemen.

En hoewel we nog geen Arabisch Kinsey-rapport hebben om ons te vertellen wat er precies aan de gang is in de Arabische slaapkamers, is het wel duidelijk dat er iets mis is. Een dubbele moraal voor mannen en vrouwen, seks als bron van schaamte, familiale controle die individuele keuze beperkt, en een grote kloof tussen schijn en werkelijkheid, tussen wat mensen doen en wat ze willen toegeven, en een algemene terughoudendheid om het private gefluister te overstijgen en een ernstig en volgehouden openbaar debat te houden.

Een dokter in Caïro vatte het zo samen: "Seks is hier het tegenovergestelde van sport. Over voetbal praat iedereen, maar nauwelijks iemand speelt het. Iedereen doet aan seks, maar niemand wil erover praten." (Gelach)

(Muziek) (Arabisch)

SEF: Ik geef je graag een advies dat je, als je het volgt, geluk zal brengen in je leven.

Als je man contact met je zoekt, als hij een deel van je lichaam aanraakt, zucht dan diep en kijk hem lustvol aan.

Als hij je penetreert met zijn penis, probeer dan flirterig te praten en je in hetzelfde ritme te bewegen.

Hete boel! Deze handige tips klinken alsof ze uit 'Seksueel plezier' of YouPorn komen. Maar ze komen uit een Arabisch boek uit de tiende eeuw, de 'Encyclopedie van het plezier'. Die gaat over seks, van afrodisiaca tot zoöfilie, en alles daartussen.

De Encyclopedie is deel van een lange traditie van Arabische erotica, vaak geschreven door religieuze geleerden. Te beginnen bij de Profeet Mohammed is er een rijke traditie in de islam van openlijk praten over seks: niet alleen de problemen, maar ook het plezier, niet alleen voor mannen, maar ook voor vrouwen. Duizend jaar geleden hadden we hele sekswoordenboeken in het Arabisch. Woorden die elk denkbaar aspect van seks behandelden, positie en voorkeur, een taal die rijk genoeg was om het lichaam te vormen van de vrouw die je hier ziet.

Vandaag is die geschiedenis goeddeels onbekend in de Arabische regio. Zelfs ontwikkelde mensen, die vaak makkelijker over seks praten in een vreemde taal dan in hun eigen taal. Het seksuele landschap van vandaag ziet eruit als Europa en Amerika op de vooravond van de seksuele revolutie.

Maar terwijl het Westen opener werd over seks, lijkt het erop dat Arabische samenlevingen de andere richting uitgingen. In Egypte en in vele buurlanden, is die afsluiting deel van een bredere afsluiting in het politieke, sociale en culturele denken. Het vloeit voort uit een complex historisch proces, dat voet aan de grond kreeg met de opkomst van het islamitische conservatisme sinds het einde van de jaren 70. 'Gewoon nee zeggen' is wat conservatieven over de hele wereld zeggen als ze aangesproken worden over het seksuele status quo. In de Arabische regio doen ze dat af als een westerse samenzwering om de traditionele Arabische en islamitische waarden te ondermijnen. Waar het hier echt om gaat, is één van hun krachtigste controlemiddelen: seks verpakt in religie.

De geschiedenis toont ons dat, niet langer geleden dan in de tijd van onze vaders en grootvaders, er periodes van groter pragmatisme waren, en tolerantie, en bereidheid om andere interpretaties te overwegen: over abortus, masturbatie, of zelfs een controversieel punt als homoseksualiteit. Het is niet zwart-wit, zoals de conservatieven ons graag doen geloven. In deze materie, zoals zo vaak, biedt de Islam ons minstens 50 tinten grijs. (Gelach)

Tijdens mijn reizen heb ik mannen en vrouwen ontmoet, over de hele Arabische regio, die dat spectrum verkenden -- seksuologen die koppels proberen te helpen om meer geluk te vinden in hun huwelijk, innovatoren die erin slagen om seksuele opvoeding op school te introduceren, kleine groepen mannen en vrouwen, lesbiennes, homo's, transgenders, transseksuelen, die contact zoeken met hun gelijken, via online-initiatieven en reële ondersteuning. Vrouwen, en, meer en meer, ook manen die hun stem verheffen en reageren tegen seksueel geweld op straat en thuis. Groepen die sekswerkers proberen te helpen om zich tegen hiv te beschermen en andere gevaren van het beroep. Ngo's die ongehuwde moeders als Faiza helpen om een plaats te vinden in de maatschappij en - dat is cruciaal - om bij hun kinderen te blijven.

Het zijn kleine inspanningen, vaak zonder veel geld, en ze krijgen heel veel tegenwind. Maar ik ben optimistisch dat, op lange termijn, de tijden veranderen, en zijzelf en hun ideeën voet aan de grond zullen krijgen. Sociale verandering gebeurt in de Arabische regio niet via dramatische confrontaties, door op de borst te kloppen of ze te onbloten, maar eerder door onderhandeling.

We hebben het hier niet over een seksuele revolutie, maar een seksuele evolutie, leren van de rest van de wereld, aanpassen aan plaatselijke omstandigheden, onze eigen weg zoeken, en niet de weg gaan die een ander heeft gemaakt. Die weg leidt ons hopelijk ooit naar het recht op controle over ons lichaam, en op toegang tot de informatie en de diensten die we nodig hebben om een seksueel leven te leiden dat voldoening geeft en veilig is. Het recht om onze ideeën vrijelijk uit te drukken, om te trouwen met wie we willen, om onze partners zelf te kiezen, om al dan niet seksueel actief te zijn, om te kiezen of we kinderen willen, en wanneer, dit alles zonder geweld of macht of discriminatie.

We staan daar ver van af in de hele Arabische regio. Er moet zoveel veranderen: wetten, de opvoeding, de media, de economie, de lijst is heel lang. Het duurt minstens een generatie.

Maar het begint met een tocht die ik zelf heb gemaakt, met moeilijke vragen aan traditionele wijsheden over het seksuele leven. Het is een tocht die mijn geloof alleen heeft versterkt, en mijn waardering voor lokale geschiedenis en cultuur, doordat ik mogelijkheden ging zien waar ik vroeger alleen absolute dingen zag.

Door het oproer in zovele landen in de Arabische regio lijkt het alsof praten over seks, de taboes in vraag stellen en zoeken naar alternatieven een soort luxe is.

Maar als we op dit cruciale punt in de geschiedenis, vrijheid en rechtvaardigheid waardigheid en gelijkheid, privacy en autonomie, niet verankeren in ons privéleven, in ons seksuele leven dan zal dat moeilijk lukken in het openbare leven.

Politiek en seks schurken dicht tegen elkaar aan. Dat geldt voor ons allen, waar we ook wonen en liefhebben.

Dankuwel."

(Applaus)

Bron: TED.com