Waarom Jij ‘Fahrenheit 451’ Zou Moeten Lezen

De roman van Ray Bradbury verbeeldt een wereld waarin boeken worden gebannen en waar boeken bezitten, laat staan lezen, verboden is. De hoofdpersoon, Montag, is een brandweerman die verantwoordelijk is voor het vernietigen van wat overblijft. Het verhaal werpt de vraag op: hoe kun je je verstand bewaren in een samenleving waarin vrije wil, zelfexpressie en nieuwsgierigheid onder vuur liggen? Iseult Gillespie onderzoekt wat deze dystopische roman tot een klassieker maakt.

Bekijk hier de volledige les

“Het was een genoegen om te branden. Het was een bijzonder genoegen om dingen te zien verteren, om dingen zwart te zien worden.” Fahrenheit 451 opent met een verrukkelijke gloed -- en algauw vernemen we wat er in de vlammen opgaat.

Ray Bradbury's roman stelt zich een wereld voor waar boeken worden verbannen uit alle aspecten van het leven -- en waar ze bezitten, laat staan ​ze lezen, verboden is. De hoofdpersoon, Montag, is als brandman verantwoordelijk voor de vernietiging van wat er overblijft. Maar als zijn plezier plaats maakt voor twijfel, roept het verhaal kritische vragen op over hoe je verstand te bewaren in een samenleving waar vrije wil, zelfexpressie en nieuwsgierigheid onder vuur liggen.

In Montags wereld hebben massamedia het monopolie op informatie, waarmee ze bijna alle vermogen tot zelfstandig denken verhinderen. In de metro schallen advertenties uit de wanden. Thuis luistert Montags vrouw Mildred de klok rond naar de radio en drie van hun livingmuren zijn behangen met schermen. Op het werk ruiken Montags collega’s naar kerosine. Ze roken en laten hun mechanische hond op ratten jagen om de tijd te doden.

Als het alarm afgaat stormen ze in salamandervormige voertuigen weg om soms hele bibliotheken tot op de grond af te branden. Maar terwijl hij dag na dag boeken in lichterlaaie zet als ‘zwarte vlinders’, dwaalt Montags geest af en toe af naar de illegale boeken thuis. Geleidelijk aan begint hij te twijfelen aan de zin van zijn werk. Montag beseft dat hij zich altijd al ongemakkelijk voelde, maar de juiste woorden miste om zijn gevoelens te uiten in een samenleving waar zelfs het uitspreken van de woorden “Er was eens … ” fataal kon zijn.

Fahrenheit 451 toont een wereld geregeerd door controle, robotica en virtual reality -- een visie die zich als opmerkelijk vooruitziend bewees, maar ook de bezorgdheid van die tijd weergaf. De roman werd gepubliceerd in 1953, op het hoogtepunt van de Koude Oorlog. In die tijd staken wijdverbreide paranoia en angst de kop op in Bradbury's thuisland, de Verenigde Staten, nog versterkt door de onderdrukking van informatie en het brutale gesnuffel door de overheid. In het bijzonder richtte deze heksenjachtmentaliteit zich op kunstenaars en schrijvers die verdacht werden van communistische sympathieën.

Bradbury werd gealarmeerd door deze culturele repressie. Hij geloofde dat het een gevaarlijk precedent schiep voor verdere censuur en werd herinnerd aan de vernietiging van de Bibliotheek van Alexandrië en de boekverbrandingen door fascistische regimes. Hij verkende deze ijzingwekkende verbanden in Fahrenheit 451, getiteld naar de temperatuur waarbij papier gaat branden. De nauwkeurigheid van deze temperatuur wordt in twijfel getrokken, maar dat doet niets af aan het aanzien van de roman als een meesterwerk van dystopische fictie. Dystopische fictie als genre versterkt verontrustende kenmerken van de wereld om ons heen en verbeeldt de gevolgen ervan als je ze doortrekt tot het uiterste.

In veel dystopische verhalen legt de overheid beperkingen op aan onwillige onderdanen. Maar in Fahrenheit 451 leert Montag dat het de apathie van de massa was die aanleiding gaf tot het huidige regime. De overheid hoefde alleen te spelen met de korte aandachtsspanne en de honger naar hersenloos entertainment, wat de uitwisseling van ideeën de kop indrukte.

Als cultuur verdwijnt, volgen verbeelding en zelfexpressie. Zelfs de manier waarop mensen met elkaar praten wordt uitgehold -- zoals wanneer Montags baas Captain Beatty de versnelling van de massacultuur omschrijft: "Versnel de film, Montag. SNEL. KLIK? PIK? KIJK, OOK, NU, FLIK, HIER, DAAR, RAP, PAS, BOVEN, ONDER, IN, UIT, WAAROM, HOE, WIE, WAT, WAAR, HÈ? OE! BANG! KLOP! SLA, BING, BANG, BOEM! VERTEER-VERTEERT, VERTEREN-VERTEER-VERTEERT. POLITIEK? EÉN KOLOM, TWEE ZINNEN, EEN KOP! Dan, zomaar ineens, verdwijnt alles!" In deze barre wereld leert Montag hoe moeilijk het is om tegen de stroom op te roeien als je elke houvast kwijt bent. Al met al is Fahrenheit 451 een portret van het onafhankelijk denken op de rand van uitsterven -- en een parabel over een samenleving die medeplichtig is aan haar eigen verbranding.

 

Bron: TED.com