Het Echte Verhaal Achter Archimedes’ “Eureka!”

Als je denkt aan het eurekamoment van Archimedes, dan denk je waarschijnlijk aan een man in een badkuip. Er blijkt echter veel meer achter te zitten. Arman D'Angour vertelt hoe Archimedes' grootste opdracht -- een enorm drijvend paleis besteld door een koning -- hem hielp om eureka te vinden. Les door Armand D'Angour, animatie door Zedem Media.

Bekijk hier de volledige les

Als je aan het eurekamoment van Archimedes denkt, denk je waarschijnlijk hieraan. Misschien ging het echter meer zo.

In de derde eeuw voor Christus koos Hiëro, koning van de Siciliaanse stad Syracuse, Archimedes voor de begeleiding van een bouwproject van ongekende schaal. Hiëro gaf de opdracht voor een zeilschip dat 50 keer groter was dan standaard oorlogsschepen uit die tijd. Het zou de Syracusia heten, naar zijn stad. Hiëro wilde het grootste schip aller tijden bouwen, dat bedoeld was als cadeau voor de heerser van Egypte, Ptolemaeus. Maar zou een boot zo groot als een paleis ooit kunnen blijven drijven?

In de tijd van Archimedes had nog nooit iemand zoiets geprobeerd. Het was alsof je vroeg of een berg kan vliegen. Voor koning Hiëro hing er veel van die vraag af. Honderden arbeiders zouden jarenlang zwoegen om de Syracusia te bouwen van dennen- en sparrenhout van de vulkaan Etna, touwen van hennep uit Spanje en pek uit Frankrijk.

Het bovenste dek, waarop acht wachttorens zouden staan, zou niet ondersteund worden door zuilen, maar door enorme houten beelden van Atlas met de wereld op zijn schouders.

Op de boeg van het schip zou een reusachtige katapult komen die stenen van 80 kilogram kon afvuren.

Voor de passagiers zou het schip een promenade krijgen met bloemen erlangs, een beschut zwembad en badhuis met verwarmd water, een bibliotheek vol boeken en standbeelden, een tempel voor de godin Aphrodite en een gymnasium.

Om het nog moeilijker te maken voor Archimedes, was Hiëro van plan het schip vol te laden: 400 ton graan, 10.000 potten ingelegde vis, 74 ton drinkwater en 600 ton wol. Er zouden ruim 1000 mensen aan boord zijn, inclusief 600 soldaten, en er was plaats voor 20 paarden in aparte stallen.

Wat als je zoiets groots bouwt, en het zinkt tijdens de eerste reis? Laten we zeggen dat mislukking geen aangename optie was voor Archimedes. Dus hij pakte het probleem aan: zou het schip zinken?

Misschien zat hij op een dag in het badhuis en vroeg hij zich af hoe een zware badkuip kon drijven toen hij inspiratie kreeg. Een voorwerp dat gedeeltelijk onder water ligt wordt drijvend gehouden door een kracht gelijk aan het gewicht van de vloeistof die het voorwerp verplaatst.

Met andere woorden: als een Syracusia van 2000 ton precies 2000 ton water zou verplaatsen, zou ze maar net blijven drijven. Als ze 4000 ton water verplaatste, zou ze zonder problemen drijven. Verplaatste ze echter maar 1000 ton water, nou ja, dan zou Hiëro niet zo tevreden zijn.

Dit is de wet van opwaartse kracht, en ingenieurs noemen het nog steeds de Wet van Archimedes. Deze wet verklaart waarom een stalen supertanker net zo makkelijk drijft als een houten roeiboot of een badkuip. Als het gewicht van het water dat het schip onder de kiel verplaatst gelijk is aan het gewicht van het schip, zal alles boven de kiel boven de waterlijn blijven drijven.

Dit lijkt veel op een ander verhaal met Archimedes en een badkuip, en dat zou kunnen komen omdat het eigenlijk hetzelfde verhaal is, verdraaid door de grillen van de geschiedenis.

Het klassieke verhaal van Archimedes' "Eureka!", waarna hij naakt door de straten rende, draait om een kroon, 'corona' in het Latijn. De kern van het verhaal over de Syracusia is een kiel, 'korone' in het Grieks. Kunnen die twee door elkaar zijn gehaald? We zullen het misschien nooit weten.

Op de dag dat de Syracusia aankwam in Egypte tijdens haar eerste en enige reis, kunnen we ons slechts indenken hoe de inwoners van Alexandrië toestroomden in de haven om zich te verbazen over de aankomst van dit majestueuze drijvende kasteel. Dit buitengewone schip was de Titanic van de Oudheid, maar dan zonder het zinken, dankzij onze vriend Archimedes.

 

Bron: TED.com