Hoe Komt Het Dat Sommige Mensen Linkshandig Zijn?

Tegenwoordig is ongeveer een tiende deel van de wereldbevolking linkshandig. Waarom slechts zo'n klein deel van de mensen? -- en waarom bestaat die eigenschap eigenlijk? Daniel M. Abrams onderzoekt hoe de scheve verhouding tussen links- en rechtshandigen inzicht geeft in het evenwicht tussen competitieve en coöperatieve druk op de evolutie van de mens.

Bekijk hier de volledige les

Als je oudere linkshandigen kent, hebben ze misschien moeten leren schrijven of eten met hun rechter hand. In veel delen van de wereld, is het nog steeds normaal om kinderen te dwingen hun 'goede' hand te gebruiken.

Het [Engelse] woord voor rechts betekent zelfs 'juist' of 'goed'. Niet alleen in het Engels, maar ook in veel andere talen. Als linkshandigheid zo 'verkeerd' is, waarom bestaat dat dan?

Tegenwoordig is 1/10 deel van de wereldbevolking linkshandig. Er zijn archeologische bewijzen dat het al zeker 500.000 jaar zo is. Ongeveer 10% menselijke resten hebben de kenmerkende afwijking in armlengte en botdichtheid. Ook oude werktuigen en voorwerpen bewijzen linkshandig gebruik.

In tegenstelling tot wat velen denken, is links- of rechtshandigheid geen keuze. Het is zelfs prenataal te voorspellen aan de hand van de ligging van de foetus. Als links- of rechtshandigheid is aangeboren, is het dan genetisch? Ja en nee. Eeneiige tweelingen, met dezelfde genen, hebben soms niet dezelfde dominante hand. Sterker nog, dat komt net zo vaak voor als bij andere broers en zussen.

Maar de kans om rechts- of linkshandig te zijn wordt bepaald door wat de ouders zijn, in een verhouding die verrassend voorspelbaar is. Als je vader linkshandig is, maar je moeder rechtshandig, heb je 17% kans om linkshandig geboren te worden, terwijl kinderen van twee rechtshandigen daar maar 10% kans op hebben.

Links- of rechtshandigheid lijkt door puur toeval bepaald te worden, maar de kans erop wordt bepaald door je genen. Dit lijkt te wijzen op een reden waarom evolutie dat kleinere aandeel linkshandigen heeft voortgebracht, en dat duizenden jaren heeft gehandhaafd.

Er zijn verschillende theorieën die proberen te verklaren waarom linkshandigheid überhaupt bestaat, of waarom de meesten rechtshandig zijn. Een recent wiskundig model suggereert dat de verhouding een soort evenwicht laat zien tussen competitieve en coöperatieve druk op de evolutie van de mens.

De voordelen van linkshandigheid zijn het duidelijkst bij handelingen met een tegenstander, zoals bij een gevecht of competitiesport. Ongeveer de helft van de topscorers bij honkbal is bijvoorbeeld linkshandig. Waarom?

Denk eens aan het voordeel van verrassing. Omdat linkshandigen in de minderheid zijn, zullen zowel rechts- als linkshandige tegenstanders de meeste tijd spelen en trainen met rechtshandigen. Als ze tegenover elkaar staan, zal de linkshandige beter voorbereid zijn dan zijn rechtshandige tegenstander, de rechtshandige zal het onderspit delven.

Deze gevechtshypothese, waar bij een onbalans in de populatie de linkshandige strijder of sporter voordeel heeft, is een voorbeeld van negatieve frequentie-afhankelijke selectie. Maar volgens het principe van evolutie lijken groepen met een relatief voordeel te groeien, totdat het voordeel verdwijnt.

Als mensen tijdens de hele evolutie alleen maar zouden vechten, zouden er door natuurlijke selectie steeds meer linkshandigen komen, totdat er zoveel zouden zijn, dat het geen zeldzaam pluspunt meer was. Dus in een puur competitieve wereld zou 50% van de bevolking linkshandig zijn.

De evolutie van de mens is echter verlopen door coöperatie én competitie. En coöperatieve druk duwt linkshandigheid weer de andere kant op. Bij golf, waar prestatie niet afhangt van de tegenstander, is maar 4% van de spelers linkshandig. Een voorbeeld van het ruimere begrip van gereedschap delen.

Net zoals jonge aspirant golfers makkelijker rechtshandige golfclubs kunnen vinden, zijn veel belangrijke voorwerpen die de samenleving hebben gevormd, ontwikkeld voor de rechtshandige meerderheid. Omdat linkshandigen hier minder goed mee om kunnen gaan en vaker ongelukken krijgen, zouden ze minder succesvol zijn in een puur coöperatieve wereld en uiteindelijk verdwijnen uit de populatie.

Door het juist voorspellen van het aandeel aan linkshandige mensen in de gehele bevolking, en het vergelijken van gegevens uit diverse sporten, laat het model zien dat het voortbestaan van linkshandigen als kleine maar constante minderheid, een evenwicht vertoont dat het gevolg is van competitieve en coöperatieve effecten die gelijktijdig uitgespeeld worden.

Het meest intrigerende is, wat de cijfers ons kunnen zeggen over diverse populaties. Van het kleine aantal linkshandigen bij coöperatieve dieren, tot een wat groter percentage bij competitieve groepen jager-verzamelaars... we hebben de antwoorden op vragen over vroege menselijke evolutie wellicht al in onze handen.

 

Bron: TED.com