Waarom Mensen Zich Aansluiten Bij Sektes

Wereldwijd zijn er duizenden sektes. In grote lijnen is een sekte een groep of beweging met een gezamenlijk streven naar een meestal extreme ideologie die doorgaans is belichaamd in een charismatische leider. Maar wat onderscheidt sektes precies van andere groepen – en waarom doen mensen mee? Janja Lalich beschrijft hoe sektes hun leden werven en manipuleren.

"Toen priester Jim Jones zijn volkstempel had opgericht in 1955, konden weinigen zich zijn gruwelijke einde voorstellen. Deze progressieve religieuze beweging werd razend populair en kreeg de steun van de meest prominente politici uit San Francisco. Maar in 1977, na beschuldigingen van hersenspoelingen en misbruik, vertrok Jones met honderden volgers om de commune Jonestown te stichten in Guyana.

Geportretteerd als een utopisch paradijs was de stad meer een gevangeniskamp en toen een delegatie van het congres de omstandigheden kwam onderzoeken, voerde Jones zijn laatste plan uit. Op 18 november 1978 vonden 909 mannen, vrouwen en kinderen de dood nadat ze waren gedwongen een giftig drankje te drinken. Dat akelige beeld is inmiddels vereeuwigd in dit simpele zinnetje om eensgezind sekte-achtig denken te typeren: 'Ze dronken de Kool-aid'.

Tegenwoordig zijn er duizenden sekten wereldwijd. Het is belangrijk om twee dingen over ze te weten. Ten eerste zijn niet alle sekten religieus. Sommige zijn politiek, therapie-gebaseerd, gericht op zelfontwikkeling, of anderszins. Aan de andere kant zijn niet alle nieuwe religies wat wij noemen sekten.

Dus wat definieert precies ons moderne concept van sekten en waarom doen mensen mee? Globaal genomen is een sekte een groep of beweging met een gezamenlijk streven naar een meestal extreme ideologie die doorgaans wordt belichaamd in een charismatische leider. En hoewel slechts weinige zo dodelijk waren als Jonestown of Heaven's Gate, die eindigde in een massale zelfdoding van 39 mensen in 1997, hebben de meeste sekten dezelfde basiskenmerken.

Een typische sekte vereist een hoge mate van betrokkenheid van haar leden en handhaaft een strikte hiërarchie, welke nietsvermoedende aanhangers en nieuwelingen afgescheiden houdt van de operationele kern.

Het beweert antwoorden te geven op belangrijke vragen van het leven door zijn filosofie, samen met het vereiste recept voor verandering dat een nieuw lid transformeert tot een ware gelovige. En het belangrijkste: het gebruikt zowel formele en informele systemen van invloed en zeggenschap om de leden gehoorzaam te houden, met weinig tolerantie voor interne onenigheid of externe controle.

Je kunt je afvragen of sommige van deze beschrijvingen ook van toepassing kunnen zijn op gevestigde religies. In feite beschreef het woord 'cultus' oorspronkelijk mensen die de verering van bepaalde goden cultiveren door rituelen te verrichten en tempels te handhaven. Maar na verloop van tijd ging het buitensporige toewijding betekenen.

Veel religies zijn als sekten begonnen maar in de samenleving geïntegreerd naarmate ze groeiden. Een moderne sekte, aan de andere kant, scheidt de leden van de rest. In plaats van haar leden richtlijnen te geven voor een beter leven, probeert een sekte hen direct te controleren van persoonlijke en familierelaties tot financiële middelen en leefomstandigheden.

Sekten eisen ook gehoorzaamheid aan menselijke leiders, wat meestal overtuigende mensen zijn met autoritaire en narcistische trekken en gemotiveerd door geld, seks, macht, of alle drie. Terwijl de sekteleider zijn charisma gebruikt om volgelingen aan te trekken, werkt verdere uitbreiding als een piramidespel waarin de oudere leden nieuwe aanwerven.

Sekten weten heel goed wie ze moeten hebben vaak gericht op mensen die pas in de buurt zijn komen wonen, of die recent een persoonlijk of professioneel verlies hebben ondergaan. Eenzaamheid en de zoektocht naar betekenis maken iemand gevoelig voor aardige mensen die communiteit bieden.

Het rekruteringsproces kan subtiel zijn en soms duurt het maanden om een band te bouwen. Feitelijk wordt meer dan 2/3 van de sekteleden door een vriend, familie of collega aangeworven, waarvan de uitnodigingen moeilijk zijn te weigeren.

Eenmaal in de sekte krijgen leden te maken met vele vormen van indoctrinatie. Sommige gebruiken onze natuurlijke neiging om sociaal gedrag na te doen of bevelen te volgen. Andere methoden kunnen intenser zijn door dwingende overtuigingstechnieken die inspelen op schuld, schaamte en angst. In veel gevallen schikken leden zich uit verlangen om erbij te horen en om de beloofde beloningen te bereiken.

De sfeer van de sekte ontmoedigt kritisch denken, waardoor het moeilijk wordt om te twijfelen wanneer iedereen om je heen een absoluut geloof belijdt. Het resulterende interne conflict, bekend als cognitieve dissonantie, houdt je ingesloten, omdat elk compromis het pijnlijker maakt om te erkennen dat je bent bedrogen.

En hoewel de meeste sekten de leden niet tot hun dood leiden, kunnen ze toch schadelijk zijn. Door de basisvrijheden van denken, meningsuiting en associatie te ontnemen, belemmeren sekten de emotionele en psychologische ontwikkeling van hun leden, wat met name een probleem is voor kinderen, die worden beroofd van normale ontwikkelingsactiviteiten en mijlpalen.

Toch zullen vele sekteleden uiteindelijk een uitweg vinden, hetzij door hun eigen besef, de hulp van familie en vrienden of wanneer de sekte door druk van buitenaf of schandalen uiteenvalt.

Vele sekten zijn wellicht moeilijk te identificeren en van sommige zijn de overtuigingen, hoe vreemd ze ook zijn, beschermd door de godsdienstvrijheid. Maar als ze dingen gebruiken zoals intimidatie, bedreigingen, illegale activiteiten of misbruik kan de wet optreden.

Geloven in iets mag niet ten koste gaan van familie en vrienden en als iemand je vraagt om je relaties of moraal op te geven in het algemeen belang zullen zij je waarschijnlijk uitbuiten voor hun eigen doeleinden."

 

Bron: TED.com