Een Hilarische Viering Van Een Levenslange Vriendschap Tussen Vrouwen

 

Het legendarische duo Jane Fonda en Lily Tomlin is al tientallen jaren bevriend. In een rauw, teder en uitgebreid gesprek met gastheer Pat Mitchell, bespreken de drie levensverwachting, feminisme, de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke vriendschap, wat het betekent om goed te leven en de rol van vrouwen in de toekomst van onze planeet.

"Ik weet niet eens wat ik zou doen zonder mijn vrouwelijke vrienden", zegt Fonda. "Ik besta omdat ik mijn vriendinnen heb."

Pat Mitchell: Ik heb veel nagedacht over vriendschap tussen vrouwen. Trouwens, ik voel me vereerd want deze twee vrouwen zijn al heel lang mijn vriendinnen. Jane Fonda: Ja, dat zijn we.

PM: Ik heb eens iets gelezen over vriendschap tussen vrouwen, iets dat Cervantes heeft gezegd. Hij zei: "Je kunt veel over iemand te weten komen," in dit geval een vrouw, "door het gezelschap waar ze zich in bevindt." Dus laten we beginnen met--

(Gelach)

JF: We zitten in de problemen.

Lily Tomlin: Geef me even een glas water, ik sta behoorlijk droog.

(Gelach)

JF: Je verspilt onze tijd. We hebben beperkte --

LT: 'Bij haar zijn' alleen al, zuigt al het leven uit me.

(Gelach)

JF: Je hebt nog niets gezien. Sorry.

PM: Vertel eens, wat zoek je in een vriendin?

LT: Ik hou van iemand waar je blij van wordt, iemand met pit, die dicht bij je staat, met tact optreedt, die ook maar een klein beetje passie heeft voor onze planeet, iemand die fatsoenlijk is, rechtsgevoel heeft en die denkt dat ik de moeite waard ben.

(Gelach)

(Applaus)

JF: Ik dacht vanmorgen dat ik niet eens weet wat ik zou moeten zonder mijn vriendinnen. Ik bedoel: "Ik heb vriendinnen, dus ik besta."

LT: (Gelach)

JF: Nee, dat is waar. Ik besta omdat ik vriendinnen heb. Jij bent er één van. Geen idee of dat ook voor jou geldt.

(Gelach)

Ze maken me sterker, ze maken me slimmer, ze maken me moediger. Ze tikken me op de schouder als ik gecorrigeerd moet worden. En de meesten zijn ook nog eens een stuk jonger dan ik. Weet je? Het is leuk hoor -- LT: Dank je wel.

(Gelach)

JF: Daar hoor jij ook bij want het is goed om nog iemand te hebben waar je lol mee hebt en van wie je leert als het einde nabij komt. Ik ben er bijna -- Ik zal er eerder zijn dan jij.

LT: Nee, ik ben blij dat we samen parallel oud worden.

(Gelach)

JF: Ik laat je zien hoe het moet.

(Gelach)

LT: Dat heb je altijd al gedaan.

PM: Naarmate we ouder worden, en we door verschillende fasen van het leven gaan, wat doe je dan om je vriendschap levendig te houden?

LT: Je moet vaak --

JF: Ze nodigt me haast nooit uit, dat kan ik je wel vertellen.

LT: Ik zit vaak op social media -- Wees jij nou even rustig.

(Gelach)

LT: Ik zoek naar vrienden tussen m'n emails en m'n sms-berichtjes, zodat ik ze zo snel mogelijk antwoord kan geven, want ik weet dat ze mijn raad nodig hebben.

(Gelach)

Ze hebben mijn steun nodig, want bijna al mijn vrienden zijn schrijvers, activisten, of acteurs en jij bent alle drie ... en daar kan ik nog veel meer beschrijvingen aan toevoegen. Ik wil je zo snel mogelijk bereiken, ik wil dat je weet dat ik er altijd voor je ben.

JF: Gebruik je emoji's?

LT: Oh ... JF: Nee?

LT: Dat is gênant. JF: Ik vind ze geweldig.

LT: Nee, ik spel mijn -- Ik spel mijn woorden van geluk en felicitaties, en verdrietige woorden.

JF: Jij spelt woorden --

LT: Ik spel ze, elke letter.

(Gelach)

JF: Zo'n taalpurist. Weet je, naarmate ik ouder word, begrijp ik het belang van vriendschappen veel beter, dus doe ik erg mijn best om met mijn vriendinnen af te spreken, en geen tijd verloren te laten gaan. Ik lees veel en zoals Lily maar al te goed weet, stuur ik de goede boeken naar mijn vrienden.

LT: Vanaf dat we wisten dat we hier vandaag zouden zijn, stuurde je me veel boeken over vrouwen, vriendschappen, en ik was zo verrast om te zien hoeveel boeken -- hoeveel onderzoek er recentelijk gedaan is.

JF: En was je me dankbaar? LT: Ik was je dankbaar.

(Gelach)

PM: En --

LT: Wacht even, dit is echt een belangrijk voorbeeld van hoe vrouwen over het hoofd gezien, en aan de zijlijn gezet worden. Er is weinig onderzoek naar ons gedaan, ook al wilden we er graag aan meedoen.

JF: Dat kun je wel stellen.

(Gelach)

LT: Hier word je blij van, en jullie vinden dit allemaal interessant. Uit onderzoek van de medische faculteit van Harvard blijkt dat vrouwen met hechte vriendinnen minder aanleg hebben om lichamelijke beperkingen te ontwikkelen als ze ouder worden, en meer kans maken op een vitaal, blij leven.

JF: En langere --

LT: Plezierige levens.

JF: We leven vijf jaar langer dan mannen.

LT: Ik heb de jaren ingeruild voor plezier.

(Gelach)

LT: Maar het belangrijkste is dat de resultaten zo schokkend en zo bepalend waren. De onderzoekers kwamen erachter dat het niet hebben van hechte vriendinnen net zo schadelijk is voor je gezondheid als roken en overgewicht.

JF: Er is ook nog iets anders.

LT: Ik heb mijn zegje gedaan.

(Gelach)

JF: Luister ook even naar mij, want ik wil hier nog iets aan toevoegen. Want jarenlang, decennia lang, hebben ze alleen mannen onderzocht om stress beter leren te begrijpen. Pas heel recentelijk is onderzocht wat stress met vrouwen doet, en het blijkt dat als wij vrouwen stress ervaren ons lichaam overspoeld wordt met oxytocine. Dat is een feel-good, kalmerend, stress-verminderend hormoon. Die toename zie je ook als we met onze vriendinnen zijn. En ik denk dat dat één van de redenen is waarom we langer leven. Ik heb zo'n medelijden met mannen want dit hebben zij niet. Testosteron vermindert het effect van oxytocine bij mannen.

LT: Toen jij, ik en Dolly '9 to 5' maakten...

JF: Oh.

LT: We lachten zo ontzettend veel. We vonden dat we zoveel gemeen hadden terwijl we zo verschillend zijn. Dit is onze Hollywoodkoningin, ik ben die lastige uit Detroit, Dolly is een kind uit het Zuiden, uit een arm dorp in Tennessee, en we hadden als vrouwen zoveel gemeen, we lachten zoveel, we hebben zeker tien jaar aan onze levensverwachting toegevoegd.

JF: We sloegen onze benen vaak over elkaar.

(Gelach) Als je begrijpt wat ik bedoel.

LT: We weten allemaal waar je het over hebt.

(Gelach)

PM: Jullie voegen nu tientallen jaren aan onze levens toe. Jane stuurde ons eens een boek over vrouwenvriendschap, een boek van Sister Joan Chittister, een vrouw die we erg bewonderen. Zij zei dat het hebben van vriendinnen niet alleen iets sociaals is maar ook iets spiritueels. Denk jij bij je vriendinnen aan spiritualiteit? Voegen ze iets spiritueels toe aan je leven?

LT: Bij vriendinnen denk ik zeker aan spiritualiteit. Vooral bij mensen die je al heel lang kent, mensen met wie je tijd hebt doorgebracht, ik kan de spirituele essentie in hen zien, de fijngevoeligheid, de kwetsbaarheid. Er is een soort liefde, een element van liefde in de relatie. Ik kan gewoon heel diep in je ziel kijken.

PM: Denk je dat Jane --

LT: Ik heb bijzondere krachten.

JF: Je hebt allerlei soorten vrienden. Je hebt zakelijke vrienden, en feestvrienden, daar heb ik er heel veel van.

(Gelach)

Maar de vriendschappen die oxytocine aanmaken... Die voelen spiritueel want ze openen je hart, toch? Weet je, we gaan diep. Ik vind dat ik veel tranen laat bij mijn intieme vriendinnen. Niet omdat ik verdrietig ben maar ze raken me en ze inspireren me.

LT: En je weet dat er één snel zal gaan.

(Gelach)

PM: Twee daarvan zitten hier, over welke heb je het?

(Gelach) Ik vind altijd dat als vrouwen het over hun vriendinnen hebben, mannen daar een beetje van in de war raken. Wat zijn volgens jullie de verschillen tussen mannen- en vrouwenvriendschappen?

JF: Er zijn veel verschillen, en ik vind dat we veel empathie voor mannen moeten hebben.

(Gelach)

Omdat ze niet hebben wat wij hebben. Ik denk dat ze daarom eerder doodgaan.

(Gelach)

Ik voel veel compassie voor mannen, want vrouwen, even zonder gekheid-- Er bestaat totale openheid in onze relaties, we gaan diep. Ze zijn allesonthullend. We riskeren kwetsbaarheid, dit is iets wat mannen niet zullen doen. Ik bedoel, hoe vaak heb ik je gevraagd: "Doe ik het goed?" "Heb ik dit verkloot?"

PM: Je doet het heel goed.

(Gelach)

JF: Wat ik bedoel is dat we zulke vragen aan onze vriendinnen stellen en dat doen mannen niet. Mensen omschrijven vrouwenvriendschap als face-to-face, terwijl je die van mannen meer naast elkaar moet zien.

LT: Mannen willen vaak hun emoties niet laten zien, ze willen de diepere gevoelens wegstoppen. Ik bedoel over het algemeen genomen. Ze verdwijnen liever naar de 'mancave' om voetbal te kijken, of ze praten liever over sport, over auto's, of ze hebben seks. Daar denk je aan bij mannelijk gedrag.

JF: Je bedoelde -- LT: Ze praten over seks. Ik bedoel dat ze misschien seks hebben als ze iemand naar die mancave kunnen krijgen.

(Gelach)

JF: Weet je wat ik nogal interessant vind? Nogmaals, psychologen wisten dit tot voor kort nog niet. Pasgeboren jongetjes en meisjes zijn relationeel gezien gelijk. Als je films ziet van pasgeboren jongens en meisjes, gedragen de jongens zich precies zoals de meisjes, ze staren in moeders ogen, ze hebben die relationele energie-uitwisseling nodig. Als de moeder wegkijkt, zie je de ontsteltenis bij het kind, zelfs het jongetje gaat huilen. Ze hebben een relatie nodig. De vraag is waarom dit verandert naarmate ze ouder worden. Het antwoord hierop is de patriarchale cultuur, die jongens en jonge mannen leert dat het verlangen naar een relatie, het tonen van je emoties aan iemand, meisjesachtig is. Een echte man vraagt niet naar de weg en uit geen behoeftes. Ze gaan niet naar de dokter als ze zich niet lekker voelen. Ze vragen niet om hulp. Ik ken een heel goede quote: 'Mannen zijn bang dat 'wij' worden het verliezen van zijn 'ik' betekent'. Zijn gevoel van eigenwaarde. Terwijl de eigenwaarde van vrouwen altijd al poreuzer is geweest. Maar ons 'wij' is onze redding, dat is wat ons sterk maakt. Het is niet zo dat we beter zijn dan mannen, we hoeven alleen onze mannelijkheid niet te bewijzen.

LT: En.

JF: De quote is van Gloria Steinem. Dus kunnen we onze menselijkheid uiten -- LT: Ik weet wie Gloria Steinem is.

JF: Dat weet ik, maar ik denk --

(Gelach)

Nee, ik vind het een geweldig citaat. We zijn niet beter dan mannen, we hoeven alleen onze mannelijkheid niet te bewijzen. En dat is heel belangrijk.

LT: Maar het is mannen in deze cultuur ingeprent om zich comfortabel te voelen in het patriarchaat. En we moeten ervoor zorgen dat dat anders wordt.

JF: Vrouwenvriendschap is een soort hernieuwbare bron van energie.

LT: Dat is zo leuk aan dit onderwerp. Want vriendschap tussen vrouwen is maar een klein sprongetje naar ons vrouwenverbond, en een vrouwenverbond kan een gigantische kracht zijn om de wereld te maken zoals die bedoeld is-- de dingen die mensen hard nodig hebben.

PM: Daarom praten we hierover, want vriendschap tussen vrouwen is, zoals je al zei, Jane, een hernieuwbare bron van energie. Hoe gebruiken we die energie?

JF: Vrouwen zijn de snelstgroeiende demografische groep in de wereld, vooral oudere vrouwen. Als we onze energie gebruiken, kunnen we de wereld veranderen. Raad eens? Dat is nodig.

(Applaus)

En dat moeten we snel doen. Iets wat we moeten doen -- en dit kunnen wij als vrouwen-- wij hebben de consumentenstandaarden vastgesteld. We moeten minder gaan consumeren. In de westerse wereld zouden we minder moeten consumeren en als we dingen kopen, moeten we lokale producten kopen. Als we voedsel kopen, moet het lokaal gekweekt zijn. Wij zijn degenen die zonder stroom moeten kunnen. We moeten ervoor zorgen dat we onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen. En de fossiele brandstofbedrijven, de Exxons en de Shells, die slechteriken, want dat zijn ze, zeggen dat dit niet kan zonder terug te keren naar het stenen tijdperk, dat de alternatieven er nog niet zijn en dat is niet waar. Er zijn op dit moment landen in de wereld die grotendeels op duurzame energie leven en dat gaat goed. Ze zeggen dat als we het gebruik van fossiele brandstoffen afbouwen we weer in het stenen tijdperk zullen belanden. Als we in feite duurzame energie gaan gebruiken en niet op de Noordpool boren--

LT: Nee toch.

JF: en niet in het teerzand van Alberta boren-- toch -- dan zal er meer democratie, meer banen en meer voldoening zijn en de vrouwen zullen hierin vooroplopen.

LT: Misschien is dit het momentum voor een derde feministische golfbeweging met ons vrouwenverbond over de hele wereld, met vrouwen die we niet zien, misschien nooit zullen ontmoeten, maar op die manier komen we samen, want Aristoteles zei al dat mensen zouden sterven zonder mannelijke vrienden. De nadruk ligt hier op 'mannelijk'. Want zij vonden dat vriendschap tussen twee gelijken moest bestaan en vrouwen werden niet als gelijke gezien.

JF: De Grieken dachten zelfs dat we geen ziel hadden.

LT: Precies, dat toont aan hoe bekrompen Aristoteles was.

(Gelach)

Wacht, nu komt het beste. Mannen hebben vrouwen nu nodig. De planeet heeft vrouwen nodig. De grondwet van de VS heeft vrouwen nodig. We staan niet eens in de grondwet.

JF: Je hebt het over het 'Equal Rights Amendment'

LT: Juist. Rechter Ginsberg zei: "In elke grondwet die is opgesteld na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd een wetsbepaling opgenomen voor de gelijke status van vrouwelijke burgers, maar niet in onze grondwet. Dat zou mooi zijn om mee te beginnen. Op z'n zachtst gezegd.

JF: Juist.

(Applaus)

En gendergelijkheid werkt als een stroming die alle boten meeneemt, niet alleen vrouwen.

PM: We hebben daarvoor nieuwe rolmodellen nodig. Hoe je vriendschap moet zien, hoe je op verschillende manieren over energie denkt, als consument, als wereldburger. Daarom zijn Jane en Lily een rolmodel voor vriendinnen -- en al zo lang, ook al zijn ze het niet altijd met elkaar eens.

Dank jullie wel. Jullie allebei bedankt.

(Applaus)

JF: Dank je wel.

LT: Dank je wel.

JF: Dank je wel.

(Applaus)

 

Bron: TED.com