Alledaags Seksisme

De meeste vrouwen ervaren regelmatig seksisme en intimidatie - dagelijkse handelingen die vaak worden genegeerd. Met haar Everyday Sexism Project wilde schrijver Laura Bates vrouwen een uitlaatklep geven om hun stem te laten horen. In deze fascinerende TED-talk vertelt Laura over haar inspirerende initiatief. Het Everyday Sexism Project is een steeds groter wordende verzameling van meer dan 50.000 vrouwenervaringen van genderongelijkheid. De verhalen komen van vrouwen van alle leeftijden, rassen en seksuele geaardheden, gehandicapten en niet-gehandicapten, werklozen, werklozen, religieuzen en niet-religieuzen.

"Zo'n anderhalf jaar geleden had ik een hele slechte week. Ik was op een avond op weg naar huis. Het was een hele warme avond en het verkeer stond bijna stil. Ik liep op het trottoir en de auto's kropen langs me heen, toen een paar jongens vanuit de auto wat dingen over mijn benen riepen en over wat ze met me wilden doen. Ik negeerde ze en ging naar huis, en je gaat verder, toch?

Een paar avonden later was ik met de bus op weg naar huis en ik had mijn moeder aan de telefoon. Eerst dacht ik dat de man naast me per ongeluk met zijn hand mijn been aanraakte. Ik praatte verder met mijn moeder. Ik begon echter te beseffen dat hij mijn been zat te betasten en dat zijn hand omhoog kroop richting mijn kruis. Ik wou opstaan en weglopen, maar omdat ik aan de telefoon was, begon ik erover te praten -- iets wat ik anders niet zou doen. Dus ik zei: "Ik zit in de bus en die vent betast me." Iedereen in de bus keek uit het raam, naar zijn schoenen, of naar zijn telefoon. Niemand deed iets, sterker nog, ik voelde zoiets als: "Maak toch niet zo'n scène, mens. Het is toch jouw probleem; val ons er niet mee lastig." Ik kreeg direct een gevoel van schaamte. Alsof ik iets verkeerd had gedaan, of dat ik te laat alleen uit was, of verkeerd gekleed, want dat denk je als mensen zo reageren. Ik schoof het weer terzijde. Ik ging naar huis en dat was het. Je gaat verder, toch?

Een paar dagen later loop ik overdag op straat. Er werd een bouwkeet van een grote truck afgehaald; twee kerels stonden samen te werken. Toen ik voorbij liep, zei de een tegen de ander: "Zo! Dát heeft tieten." Niet 'zij': 'dat'. Ze praten over me alsof ik er niet was, terwijl ik er vlakbij stond en ze letterlijk kon verstaan.

Het bijzondere aan die drie incidenten was dat ze binnen een week gebeurden, anders had ik er niet eens bij stilgestaan. Ik begon me af te vragen waarom dat was. Was dit wel zo normaal? Je went er schijnbaar aan. Ik dacht terug aan honderden incidenten van de afgelopen weken, maanden en jaren die ik nooit met iemand had besproken, omdat het zo gewoon was. Ik begon het andere vrouwen te vragen -- vrouwen die ik kende, jong en oud, vrouwen die ik ontmoette -- "Hebben jullie dat ook?" Ik dacht dat ik wel een paar verhalen zou horen. Dat er een of twee zouden zeggen: "Ja, een jaar geleden gebeurde dit", of "Ik had zoiets ooit op mijn werk." Maar zo ging het niet. Elke vrouw had het. En niet een jaar geleden, die ene keer. Het waren er honderden. "Op weg hiernaartoe gebeurde dit, gisteren dat, bijna iedere dag wel dit." Maar net als bij mij: tot ik het vroeg, hadden ze het er nooit over gehad. Ze waren het zo gewend, het was normaal.

Ik begon er iets over te zeggen, want ik besefte dat dit een enorm probleem was. Ik probeerde erover te praten en steeds maar weer kreeg ik zelfde reactie. Mensen zeiden: "Maak er niet zo'n punt van. Vrouwen zijn nu gelijk. Zo'n beetje. Als vrouwen nu gelijk zijn, dan is praten of klagen over seksisme, een overdreven reactie. Of je hebt gewoon geen gevoel voor humor, of weet geen complimenten te waarderen, of je bent wat frigide of gespannen, of gewoon te serieus. Ik dacht, misschien is het zo en zijn we gelijk, zo'n beetje; misschien overdreef ik wel.

Ik ging er eens induiken en kijken of het waar was. Dit zijn wat dingen die ik vond. Vrouwen zijn gelijk. Zo ongeveer. Behalve in de regering, waar het beleid voor ons allemaal wordt besproken en bepaald, waar minder dan een op de vier leden vrouw is. In het Hogerhuis is slechts een op de vijf leden vrouw. Het VK is gedeeld 57ste in de wereld qua geslachtsgelijkheid in de regering. Ik keek naar justitie en zag dat slecht vier van de 35 Lord Justices of Appeal en slechts 18 van 108 rechters in de High Court vrouwen zijn.

Ik keek naar de kunsten. In 2010 rapporteerde men dat van de 2300 werken, een van onze meest prestigieuze instellingen, de National Gallery, slechts schilderijen had van tien vrouwen. In het Royal Opera House blijkt het meer dan 13 jaar geleden dat een vrouwelijke choreograaf een stuk heeft gemaakt voor het hoofdtoneel. In het VK vond ik 573 geregistreerde standbeelden ter ere van belangrijke mensen en slechts 15% daarvan zijn vrouwen. Minder dan een op de tien van onze ingenieurs blijken vrouwen, dat zijn er twee keer zo weinig als in Frankrijk of Spanje; dat onze Royal Society, die prestigieuze wetenschappelijke instelling, nooit een vrouwelijke president had en dat slecht vijf procent van de huidige fellowship vrouw is.

En ook al is 50 procent van de scheikundestudenten vrouw, onder de professors is dat slecht zes procent. Vrouwen schrijven slechts een vijfde van de voorpagina van de krant, maar in 84 procent van die artikelen zijn mannen het onderwerp of de expert. Vrouwen regisseerden slecht vijf procent van de 250 hoofdfilms in 2011; slechts een op de vijf architecten in het VK is vrouw, al getuigt 63 procent daarvan van seksuele intimidatie op het werk gedurende hun loopbaan.

Toen keek ik naar misdrijfstatistieken. Vrouwen zijn gelijk nu. Zo'n beetje. Alleen worden in het VK meer dan twee vrouwen per week vermoord door hun huidige of ex-partner. Iedere minuut wordt de politie gebeld over huiselijk geweld. Elke zes of zeven minuten wordt er een vrouw verkracht; jaarlijks zijn er 85 000 verkrachtingen en 400 000 seksuele geweldplegingen. In het VK heeft een vrouw een kans van een op vier om slachtoffer te worden van huiselijk geweld en een kans van een op vijf om slachtoffer te worden van een seksueel misdrijf. Een op de drie vrouwen in de wereld zal geslagen of verkracht worden in haar leven.

Ik besloot dat het argument 'dat vrouwen nu gelijk waren' en dat we niet moesten zeuren echt uit de lucht was gegrepen. Sterker nog, ik vond dat het tijd was om daar eens flink over te zeuren. Ik begon een simpele website, want dit probleem konden we niet oplossen zolang mensen weigerden in te zien dat het bestond. Ik wilde dat mensen hetzelfde konden ervaren als ik en een duidelijk overzicht zouden hebben van alles wat er speelde en zouden beseffen hoeveel het was en hoe erg. Ik begon een simpele website, genaamd 'The Everyday Sexism Project', en vroeg vrouwen en mannen om hun ervaringen aangaande ongelijkheid tussen de sekses toe te voegen; alles van de kleinste, genormaliseerde dingen tot de hele ernstige.

Ik had geen financiering en kon er niet over publiceren, dus ik dacht dat misschien 20 of 30 vrouwen iets zouden schrijven en hoopte dat het solidariteit zou kweken en wat meer aandacht zou genereren. Maar het ging een beetje harder dan ik had verwacht. [75 000 Vrouwen Pikken Seksisme Niet Meer] 50 000 vrouwen uit heel de wereld deden in 18 maanden hun verhaal. Het waren vrouwen en mannen uit allerlei landen, van alle leeftijden, rassen, etniciteiten, seksuele oriëntaties, genderidentiteiten, gelovig en niet-gelovig, met of zonder beperking, werkzaam en werkloos.

We hoorden van een zevenjarig gehandicapt meisje in een rolstoel en van een 74-jarige vrouw in een scootmobiel over een welhaast identieke ervaring van mensen die klaagden over 'vrouwelijke chauffeurs'. Men vroeg een vrouwelijke priester van de Church of England of er een man beschikbaar was voor een huwelijk of begrafenis -- "Niets persoonlijks." Een man werd gefeliciteerd voor het op zijn eigen kinderen passen. Een vrouw in de stad werd gevraagd bij haar baas op schoot te zitten als ze haar kerstbonus wilde. Een vrouw die in een videowinkel werkt, zei dat iedere keer als ze een trapje opging voor voorraad, haar baas haar op haar kont sloeg en als ze omlaag kwam, keek hij in haar blouse en zei: "Je weet wel waarom je hier werkt."

Een serveerster kon kiezen tussen een abortus laten doen en ontslag, toen ze in verwachting raakte. Een 15-jarig meisje schreef dat ze wist dat ze slim en grappig was, en dat ze kon gaan doen wat ze wilde, maar dat het er niet toe deed of ze dokter of advocaat werd, omdat ze van haar omgeving en van de media wel wist dat het enige dat er echt toe deed, het feit was of ze sexy was, of haar borsten groeiden en haar taille slank werd, en of de jongens haar aantrekkelijk zouden vinden. Een 13-jarig meisje schreef ons dat ze seks had gezien op de telefoon van een jongen op school, een pornovideo, en dat ze er nu bang voor is, ze huilt iedere avond, want ze had niet geweten dat seks betekende dat de vrouw pijn had en huilde.

Een vrouw schreef over het verbergen van misbruik voor de eer van de familie. Een vrouw in Brazilië probeerde drie fluitende mannen te negeren, tot ze haar in de auto probeerden te trekken. In Mexico kreeg een vrouw van haar professor te horen: "Calladita te ves más bonita", "Je bent mooier als je je mond houdt."

Dit gebeurde toen ik een toespraak hield over politiek. [Ik denk dat Laura gewoon haar tieten moet laten zien.] [Ik ben helemaal niet seksistisch, maar het zou zonde zijn als ...] Dat kreeg ik dus dagelijks. En niet één keer per dag maar 200 keer per dag, gewoon omdat ik er iets van zeg.

Ironisch genoeg laten die berichten van mensen die het project liever zouden opblazen nou net zien hoe belangrijk en nodig het is. Dat het zo bedreigend was voor sommigen, gewoon dat er iemand over gelijkheid wil praten, iemand die de stemmen en verhalen van vrouwen een platform geeft, dat ze me precies moesten uitleggen hoe ze me wilden openrijten en met welke wapens en in welke volgorde, en niet alleen dát ik verkracht moest worden maar ook hoe, en in welke lichaamsgaten en waar en wanneer.

Toen gebeurde er iets anders. Nadat we zo'n 10.000 verhalen hadden ontvangen, begonnen we er te ontvangen die een andere toon hadden. We kregen succesverhalen. We begonnen bijvoorbeeld te horen van een vrouw die zei dat ze graag hardliep en vaak lastiggevallen werd, maar die dacht dat dat nu eenmaal zo was. Maar toen ze onze verhalen had gelezen, besefte ze dat andere vrouwen het niet meer pikten en dat anderen ermee instemden dat dit helemaal niet zo normaal was. Toen ze de keer erna ging hardlopen, vroeg een man in een auto haar de weg. Ze liep naar hem toe om te helpen, waarop hij door het raampje hardhandig haar borsten vastpakte; het deed flink pijn. Ze zei dat ze het allemaal weer voelde, al die gevoelens die ze dan altijd in zo'n situatie heeft -- angst, gêne, schaamte, willen vluchten -- maar ze voelde ook iets nieuws, het gevoel dat al die vrouwen achter haar stonden en haar de kracht gaven, heel even maar, om het kenteken van die man te noteren. Hij wordt nu vervolgd voor mishandeling.

We konden 2.000 van onze verhalen, die specifiek beschreven hoe vrouwen werden lastig gevallen in het openbaar vervoer, doorgeven aan de politie, toen die gingen onderzoeken hoe ze die seksuele vergrijpen behandelden. We konden de vrouwen zelf vragen waarom er zo weinig aangifte deden om vervolgens samen met de politie het signaal de wereld in te helpen dat ze het moesten aangeven omdat het serieus genomen werd. Door dat project -- Project Guardian -- is het aantal aangiftes van intimidatie en geweldpleging in de metro met 20% gestegen.

We konden meisjes op universiteiten gaan inlichten over de definitie van seksueel geweld in het VK, en die is simpel. De wet hier zegt dat als iemand je lichaam aanraakt op een seksuele manier en je geeft geen toestemming, en ze hebben ook geen reden om dat te denken, dan is het seksueel geweld. Meisjes kwamen me zeggen: "Dat kan geen seksueel geweld zijn, want dat is normaal." "Dat kan het niet zijn, want dat gebeurt als ik met mijn vriendinnen uitga." "Dat kan het niet zijn, want zo kan ik het niet noemen, niemand neemt dat serieus, ook de politie niet."

We begonnen die houding te veranderen en begonnen te horen van mensen die aangifte deden van dingen waarvan ze eerst niet wisten dat dat zelfs maar kon. We hoorden individuele verhalen van mensen die er iets tegen deden en dat was fascinerend en cruciaal, want het waren geen verhalen van spandoeken of protestmarsen -- hoe waardevol die ook zijn -- het waren verhalen van vrouwen en mannen overal die hun eigen unieke manier vonden om er iets tegen te doen, iets dat in hun specifieke omstandigheden werkte.

We hoorden van een vrouw die werd lastig gevallen op kantoor, die hun beleid aangaande seksuele intimidatie afdrukte en een kopietje op ieder bureau legde, waarop het lastigvallen ophield. We hoorden van een vrouw die de verkooptelefoontjes beu was. Als alleenstaande moeder was ze het zat dat men steeds vroeg naar de man in huis. Nu laat ze hen praten met haar zoontje van zes (Gelach) en die zingt dan voor ze "I'm sexy and I know it." (Gelach) We hoorden van een man die langs een bouwplaats liep toen twee werkers naar twee vrouwen riepen: "Laat je tieten zien!" Hij deed toen zijn eigen shirt omhoog. We hoorden van een vrouw dat iedere keer als iemand "Mooie tieten!" naar haar roept, dat ze ernaar kijkt en schreeuwt alsof ze ze zelf nog nooit heeft gezien. (Gelach) (Applaus)

We hoorden van een man die zei dat hij nooit zo had nagedacht over intimidatie, maar het lezen van de verhalen deed hem begrijpen hoe dat voelde voor vrouwen en de volgende keer dat hij een man twee vrouwen lastig zag vallen, rende hij erachteraan en vroeg hem: "Sorry, maar waarom deed je dat?" Die wist niets te zeggen, want die vraag had hij nooit gekregen. Voor hem was het ook normaal; opgegroeid in een wereld waarin mannen dat soort dingen nu eenmaal doen.

Dat is het cruciale punt hier, want spijtig en frustrerend genoeg mogen we niet verwachten dat één specifieke beleidsverandering of wetswijziging dit even gaat veranderen. Met name in het VK hebben we prima wetgeving nu, een goed voorbeeld is de fantastische wet voor seksuele intimidatie op het werk. De grootste categorie van inzendingen die we ontvangen, is van vrouwen die op hun werk worden geïntimideerd, die op hun werk worden lastig gevallen, die op hun werk worden gediscrimineerd.

Er is een culturele en sociale verschuiving nodig in hoe we omgaan met vrouwen en het geweld jegens vrouwen. Het zijn namelijk de collega's die het afdoen als een plagerijtje en lacherig doen als iemand haar borsten beetpakt, waardoor ze het niet durft te rapporteren. Op zich is dat wel weer opwindend, want we kunnen dus allemaal bijdragen aan een oplossing.

Het Everyday Sexism Project laat ons met name zien dat het allemaal gerelateerd is. Al die dingen staan niet op zich. De houding jegens vrouwen die zorgen voor de 'kleinere' incidenten van seksisme en intimidatie, waarvan men zegt dat we ze niet zo serieus moeten nemen, is dezelfde houding jegens vrouwen die voeding geven aan de zwaardere incidenten als geweld en verkrachting. Dat betekent dat als je helpt te veranderen hoe vrouwen worden gezien -- of het nu in de media is of op professioneel vlak, op sociaal of economisch vlak -- dan helpen we mee aan een verandering die ook op andere gebieden merkbaar zal zijn.

Dat betekent dat iedereen aan deze verandering mee kan helpen. Het gaat er niet om om daders te pakken en al helemaal niet om slachtoffers te vertellen hoe of wat ze moeten doen of hoe ze moeten reageren. Het gaat over de mensen op kantoor die het haar lastig maken om haar mond open te doen; over de mensen in die bus, die uit het raam keken.

Maak deel uit van die verandering. Wees die tante of oom die voor hun nicht een scheikunde-doos koopt, of een speelkeukentje voor hun neef. Wees de tiener die zijn vrienden vertelt dat het helemaal niet zo cool is om vrouwen 'slet' of 'hoer' te noemen. Wees de persoon die iemand die betast is laat beseffen dat ze serieus genomen wordt en het kan aangeven. Wees de tijdschrift-redacteur die een artikel laat maken zonder illustraties met vrouwenborsten. Wees de persoon bij de bushalte die iets doet als een vrouw wordt lastiggevallen. Of de persoon in de bus die zegt dat dit niet kan. Want onze stemmen zijn het sterkst als we ze samen laten horen." (Applaus)

 

Bron: TED.com