De Geschiedenis Van Thee

 

Thee is de meest geconsumeerde drank ter wereld, op water na - en van zoete Turkse Rize-thee tot zoute Tibetaanse boterthee, zijn er bijna net zoveel manieren om de drank te bereiden als er culturen op de wereld zijn. Waar komt deze drank vandaan, en hoe is deze drank zo populair geworden? Shunan Teng beschrijft de lange geschiedenis van thee.

Tijdens een dag lang ronddolen in het bos, zoekend naar eetbare granen en kruiden, heeft de vermoeide, heilige boer Shennong zich per ongeluk 72 keer vergiftigd. Maar voordat het gif een eind aan zijn leven kon maken, dwarrelde er een boomblad in zijn mond. Hij kauwde erop en het verkwikte hem, en zo hebben we thee ontdekt. Althans, zo gaat de aloude legende.

Thee is eigenlijk geen remedie tegen gif, maar het verhaal van Shennong, de mythische Chinese uitvinder van de landbouw, benadrukt het belang van thee voor het oude China. Archeologisch bewijs suggereert dat thee al 6.000 jaar geleden voor het eerst werd gekweekt in China, of 1.500 jaar voordat de farao's de Grote Piramide van Gizeh bouwden.

Die originele Chinese theeplant is dezelfde soort die nu wereldwijd wordt verbouwd, alleen werd het oorspronkelijk zeer anders geconsumeerd. Het werd gegeten als groente of gekookt met gierstkorrelpap. Thee veranderde pas 1.500 jaar terug van voedsel naar drank, toen mensen beseften dat een combinatie van warmte en vocht een complex en gevarieerde smaak kon creëren van het bladgroen.

Na honderden jaren van verschillende voorbereidingsmethoden werd het de norm om thee te verhitten, samen te persen tot een blok, te vermalen tot poeder, te mixen met heet water en als drank te bereiden genaamd muo cha of matcha.

Matcha werd zo populair dat er een unieke Chinese theecultuur ontstond. Thee was het onderwerp van boeken en poëzie, de favoriete drank van keizers en werkmateriaal voor kunstenaars. Ze maakten extravagante tekeningen in de schuim van de thee, net als de koffiekunst die je tegenwoordig in koffiebars ziet.

In de 9e eeuw tijdens de Tang-Dynastie bracht een Japanse monnik de eerste theeplant naar Japan. De Japanners ontwikkelden uiteindelijk hun eigen theerituelen, wat leidde tot de creatie van de Japanse theeceremonie.

In de 14e eeuw tijdens de Ming-Dynastie heeft de Chinese keizer de norm omgezet van samengeperste thee naar losse theebladeren. Toen had China nog een virtueel monopolie als het ging om 's werelds theebomen, zodat thee één van de drie essentiële Chinese exportgoederen was, naast porselein en zijde. China vergaarde veel macht en economische invloed van het zich verspreiden van thee over de hele wereld.

Dat verspreiden begon pas serieus in de beginjaren 1600, toen Nederlandse handelaren thee vervoerden naar Europa in grote hoeveelheden. Velen schrijven aan koningin Catharina van Braganza toe, een Portugese vrouw van adel, dat zij thee populair heeft gemaakt onder de Britse aristocratie toen ze trouwde met koning Karel de Tweede in 1661. Toen was Groot-Brittannië volop bezig met de uitbouw van zijn koloniale invloed en het worden van de nieuwe, dominante wereldmacht. Met de groei van Groot-Brittannië, verspreidde zich ook de interesse in thee.

Tegen 1700 was thee in Europa tien keer zo duur als koffie en de plant werd nog steeds enkel in China verbouwd. De theehandel was zo winstgevend dat 's werelds snelste zeilboot, het klipperschip, zijn oorsprong vond in een heftige concurrentiestrijd tussen Westerse handelsondernemingen. Ze raceten om als eerste hun thee naar Europa te brengen en de meeste winst te maken.

Eerst betaalde Groot-Brittannië in zilver voor de Chinese thee. Toen dat te duur bleek te zijn, stelden ze voor om thee te ruilen voor een ander middel, namelijk opium. Dit veroorzaakte een volksgezondheidsprobleem in China, want mensen raakten verslaafd aan het verdovende middel.

Vervolgens heeft een Chinese ambtenaar in 1839 zijn mannen opgedragen om gigantische Britse opiumleveringen te vernietigen uit protest tegen Britse invloeden over China. Deze daad heeft de Eerste Opiumoorlog veroorzaakt tussen de twee landen.

De strijd woedde langs de hele Chinese kust tot 1842 toen de verslagen Qing-dynastie de haven Hong Kong afstond aan de Britten en de handel voortzette onder ongunstige voorwaarden. Meer dan een eeuw verzwakte de oorlog China's wereldwijde reputatie.

De Britse 'East India company' wilde zelf ook thee verbouwen en de markt verder beheersen. Ze gaven plantkundige Robert Fortune de opdracht om thee vanuit China te stelen in een geheime operatie. Hij vermomde zich en maakte een gevaarlijke reis door China's bergachtige theegebieden, vanwaar hij uiteindelijk theebomen en ervaren theewerkers smokkelde naar Darjeeling in India. Van daaruit verspreidde de plant zich verder, wat bijdroeg aan de snelle groei van thee als alledaags product.

Momenteel is thee op water na de meest genuttigde drank ter wereld. En van zoete Turkse Rize-thee, tot zoute Tibetaanse boterthee, zijn er bijna net zoveel manieren om de drank te bereiden, als dat er culturen in de wereld zijn.

 

Bron: TED.com