Wat Is Obesitas?

Obesitas is een toenemende wereldwijde epidemie. Het verhoogt de kans op aandoeningen als diabetes, beroerte, hoge bloeddruk en kanker behoorlijk. Maar wat is het verschil tussen overgewicht hebben en zwaarlijvig zijn? En hoe word je zwaarlijvig? Mia Nacamulli onderzoekt obesitas.

Bekijk hier de volledige les

De meest basale functie van vetweefsel is het opslaan van voedselreserves. In de prehistorie bleven door natuurlijke selectie genotypes over die de zware omstandigheden aankonden door vet op te slaan.

Met chronische ondervoeding tijdens het grootste deel van de geschiedenis, kwam dat genetisch de vetopslag ten goede. Wanneer werd vetopslag dan problematisch?

Het negatieve gevolg van overgewicht was niet eerder bekend bij de medici dan pas in de achttiende eeuw. Technologische vooruitgang en volksgezondheidsmaatregelen resulteerden toen in meer, beter en gevarieerder voedsel. Een constante overvloed aan goed voedsel zorgde voor een gezondere bevolking die explosief toenam. De productie nam toe en daarmee de vrije tijd en de buikomvang.

Tegen het midden van de 19e eeuw werd extreem overgewicht, of obesitas, erkend als oorzaak van slechte gezondheid, en een eeuw later als mogelijke doodsoorzaak.

Wat is het onderscheid tussen overgewicht hebben en obees zijn? Een rekenmethode genaamd BMI is daarbij handig. Als iemand bijvoorbeeld 65 kilo weegt en anderhalve meter lang is, dan is de BMI ongeveer 29. Obesitas is een situatie van te veel lichaamsvet waarbij de BMI meer dan 30 is, net boven het gebied van 'overgewicht' tussen 25 en 29,9.

Met BMI kan je een gezond gewicht schatten, maar het vetprecentage kan je alleen bepalen met informatie over bijvoorbeeld de taille en de spiermassa. Sporters hebben bijvoorbeeld van nature een hogere BMI. Hoe wordt iemand dan obees?

In principe wordt obesitas veroorzaakt als de energiebalans uit evenwicht is. Als de energie-inname met calorieën groter is dan de energie die verbruikt wordt door lichaamsbeweging, slaat het lichaam de extra calorieën op als vet.

Meestal komt die onbalans door een combinatie van omstandigheden en keuzes. Volwassenen zouden minimaal 2,5 uur beweging moeten krijgen per week, en kinderen een heel uur per dag.

Gemiddeld zijn een op de vier volwassenen en een op de acht adolescenten niet actief genoeg. Calorierijk, bewerkt voedsel en grotere porties samen met agressieve reclame leidt tot passief te veel eten.

Weinig middelen en een gebrek aan toegang tot gezond en betaalbaar eten, zorgt voor een nog groter risico in achtergebleven gemeenschappen.

Ons genetisch gestel speelt ook een rol. Onderzoek naar gezinnen en gescheiden tweelingen hebben laten zien dat gewichtstoename erfelijk kan zijn.

Uit nieuw onderzoek bleek ook dat obesitas te maken kan hebben met bacteriën in ons spijsverteringssysteem.

Wat de oorzaak ook is, obesitas is een uitbreidende wereldwijde epidemie. Ze zorgt voor flinke toename van de kans op ziektes, zoals diabetes, hartziektes, beroertes, hoge bloeddruk en kanker. Het is schadelijk voor elke leeftijd, elk geslacht en elke socio-economische groep in zowel ontwikkelde als onderontwikkelde landen. Met 60 procent toename van kinderobesitas binnen ongeveer 20 jaar, is het probleem te ernstig om te negeren.

Als iemand eenmaal obees is, wordt de weg terug steeds moeilijker. Hormonen en stofwisseling verminderen de lichaamsreactie tegen te veel eten. Na gewichtsverlies verbrandt iemand die vroeger dik was, minder calorieën bij dezelfde hoeveelheid beweging dan iemand die van nature hetzelfde weegt waardoor het moeilijker is om van het overtollige vet af te komen.

Als je aankomt beschadigen de signaleringsroutes waardoor het steeds moeilijker wordt voor de hersenen om de voedselinname en de vetopslag te meten. Er is echter wel enig bewijs dat een goed-gemonitorde, langetermijnverandering in gedrag kan leiden tot verbetering bij obesitas-gerelateerde gezondheidskwesties.

Gewichtsverlies door volgehouden levensstijlverandering of invasieve behandelingen zoals bariatrische chirurgie, kunnen de insulineweerstand en de afnemende verbranding verbeteren.

Wat ooit een voordeel was bij het overleven, werkt nu tegen ons. Nu de wereldbevolking trager blijft worden en toeneemt, is bewegen en bewust eten om een gezonder gewicht te krijgen van groot belang voor ons welzijn.

Doordat de epidemie invloed heeft op elk land kan obesitas om socio-economische redenen, niet gezien worden als een geïsoleerd probleem. Meer wereldwijde preventieve maatregelen zijn essentieel bij het beheersen van het gewicht van de wereld.

 

Bron: TED.com