3 Manieren Waarop Een Goed Ontwerp Je Gelukkig Kan Maken

In deze TED-talk uit 2003 richt designcriticus Don Norman zijn scherpzinnige blik op schoonheid, plezier, genot en emotie, terwijl hij kijkt naar design dat mensen gelukkig maakt. Hij benoemt aan welke drie dingen een goed ontworpen product moet voldoen om te slagen.

"Mijn nieuwe ik is schoonheid. (Gelach) Mensen zeiden altijd, weet je, Norman zelf is Ok, maar als je zijn adviezen opvolgt, zou alles bruikbaar zijn, maar wel lelijk. Dat was nou ook weer niet de bedoeling, dus ...

Dit is mooi. Hartelijk dank voor het klaarzetten van mijn object. Ik bedoel, het is prachtig en ik heb echt geen idee wat het nut er van is maar ik wil het hebben. En dat is mijn nieuwe leven. In mijn nieuwe leven zoek ik naar de betekenis van schoonheid en aantrekkingskracht en emoties. Mijn nieuwe ik wil alles smaakvol en leuk maken.

Dus hier heb je een Phillippe Starck citruspers, gemaakt door Alessi. Hij is zo leuk om in huis te hebben, maar hij staat in de gang en ik maak er geen sap mee. (Gelach) Ik heb zelfs de vergulde special edition gekocht. Er zat een klein papiertje bij waar op stond, "Gebruik deze pers niet om sap mee te maken. Het zuur beschadigt het verguldsel." (Gelach) Dus ik heb een doosje sinaasappelsap gepakt en het in een glas geschonken voor deze foto. (Gelach)

En eronder ligt een prachtig mes. Het is een Global mes uit Japan. Kijk eerst eens naar de vorm, het mes is prachtig om naar te kijken. Ten tweede is het perfect gebalanceerd en ligt het goed in de hand. En daarnaast is het zo scherp, dat het gewoon snijdt. Het is fantastisch in gebruik. Dus het heeft alles, toch? Het is prachtig en functioneel. En ik kan er verhalen over vertellen, waardoor het reflectief wordt en u zult zien dat ik een theorie heb over emotie. Dit zijn de drie componenten.

Hiroshi Ishii en zijn groep bij het MIT Media Lab namen een pingpongtafel met een projector erboven. Ze projecteerden op de pingpongtafel een beeld van water met zwemmende vissen erin. Tijdens het pingpongen verschijnen er, telkens als de bal de tafel raakt golven en vluchten de vissen weg. De bal raakt daarna natuurlijk ook de andere kant en de golven raken de arme vissen en die kunnen geen rust vinden. (Gelach) Is het een goede manier om tafeltennis te spelen? Nee. Maar is het leuk? Ja! Absoluut.

Neem nu Google. Als je bijvoorbeeld "emotion and design" intypt krijg je 10 pagina's met resultaat. Dus Google heeft zijn logo uitgerekt. In plaats van te zeggen "U heeft 73.000 resultaten. Deze tot en met 20. Volgende," geven ze je gewoon zoveel O's als er pagina's zijn. Het is heel eenvoudig en subtiel. Ik wed dat veel van jullie het gezien, maar niet opgemerkt hebben. Het is het onderbewuste dat er iets van merkt, waardoor het waarschijnlijk aangenaam is maar je weet niet waarom. Het is heel slim. En het allerbeste is, dat als je "design and emotion" intypt, het eerste resultaat van deze 10 pagina's mijn website is. (Gelach) Het vreemde is dat Google liegt, want als ik "design and emotion" intyp, zegt Google: "Je hebt de 'and' niet nodig. Ik voeg het toch al toe." OK. Dus typte ik "design emotion" in en mijn website stond niet meer bovenaan. Hij stond op de derde plek. Maar ach, dat is een ander verhaal.

Er stond een fantastische recensie in The New York Times over de MINI Cooper. Er werd geschreven: "Deze auto heeft een hoop zwakke punten. Maar je moet hem toch kopen. Het is zo leuk om erin te rijden." En als je kijkt naar het interieur van de auto – Ik wilde het met eigen ogen zien, dus ik heb hem gehuurd, hier maak ik een foto, terwijl mijn zoon rijdt – en het interieur van de auto, het design is leuk. Met ronde vormen, smaakvol. De besturing werkt goed. Dat is mijn nieuwe leven, het draait allemaal om plezier.

Ik geloof echt dat leuke dingen beter werken. Vroeger geloofde ik dat niet, totdat ik er eindelijk achter kwam. Kijk... ik leg een plank op de vloer. Stel je voor dat ik een plank heb die 70 cm breed is en 9 meter lang en ik loop er overheen en je ziet dat ik er overheen loop zonder te kijken, ik kan heen en weer lopen en er op springen. Geen probleem. Nu leg ik de plank op 90 meter hoogte en ik blijf er ver uit de buurt. Extreme angst verlamt. Het beïnvloedt de werking van het brein.

Paul Saffo vertelde vlak voor zijn speech dat de speech niet af was tot een paar dagen of uren voordat hij gegeven moest worden en dat de zenuwen hem hielpen te focussen. Daar zorgen angst en zenuwen voor. Ze zorgen voor wat men 'diepte-eerst-verwerking' noemt – zodat je gefocust bent en niet afgeleid wordt. Ik kon mezelf daar niet toe dwingen. Sommige mensen kunnen dat wel – circusartiesten, staalarbeiders. Het verandert echt je manier van denken.

Alice Isen, een psycholoog, heeft een prachtig experiment gedaan. Ze nam studenten mee om problemen op te lossen. Ze nam mensen de kamer in, er hing hier een touw en dan daar een touw en een lege kamer, op een tafel vol troep na – met papier, scharen en andere dingen. Ze bracht de studenten naar binnen en zei: "Dit is een IQ-test die aantoont hoe succesvol je zult zijn. Kun je deze twee touwtjes aan elkaar knopen?" Dus ze pakten een touw en trokken het deze kant op maar konden het andere touw niet bereiken. Krijg het nog niet te pakken. Eigenlijk kon niemand het oplossen. Neem nu een tweede groep mensen en zeg: "O, voordat we beginnen, ik heb een doos met snoep, maar eet geen snoep. Willen jullie de doos met snoep hebben?" Ze zijn er blij mee en worden er gelukkig van niet extreme gelukkig, maar een beetje gelukkig. En raad eens – zij losten het probleem op.

En het blijkt dat als je angstig bent er neurotransmitters je brein in worden gespoten, die zorgen voor focus, die je 'diepte-eerst' maken. En als je blij bent – we noemen dat positieve valentie – spuit je dopamine in de prefrontale kwabben, wat ervoor zorgt dat je problemen eerst in de breedte oplost. Je wordt eerder onderbroken, denkt out-of-the-box. Daar gaat het om bij brainstormen, toch? Brainstormen is leuk, we spelen spelletjes en we zeggen: "Geen kritiek," en je krijgt allemaal vreemde, leuke ideeën. Maar eigenlijk zou je nooit iets voor elkaar krijgen als je altijd zo was. Tijdens het werk zou je zeggen: "Ik heb een andere manier bedacht om het te doen." Om het werk af te krijgen, moet je een deadline hebben, toch? Je moet je zorgen maken. Je brein werkt dus anders, en als je blij bent, gaan dingen beter omdat je creatiever bent. Je loopt tegen een probleempje aan en zegt: "Dat los ik wel op." Geen probleem.

Er is iets dat ik het viscerale niveau van verwerking noem. Biologie - op biologisch niveau houden we van heldere kleuren. Gelukkig houden zoogdieren en primaten van fruit en felgekleurde planten, want je eet het fruit en verspreidt daardoor het zaad. Er is verbazingwekkend veel ingebouwd in het brein. We houden niet van bitter, niet van harde geluiden, niet van hoge temperaturen, lage temperaturen. We houden niet van bestraffende stemmen, gefronste gezichten. We houden van symmetrische gezichten, etc., etc. Dat is nou het viscerale niveau en in design kun je het viscerale op vele manieren uiten, zoals in het soort lettertype en de kleur rood voor heet, spannend. Of de Jaguar uit '63. Eigenlijk is het een slechte auto, hij valt steeds uit elkaar, maar de eigenaren zijn er gek op. En hij is prachtig -- hij staat in het Museum of Modern Art. Een waterfles. Je koopt hem om de fles, niet om het water. En als de mensen klaar zijn, gooien ze hem niet weg. Ze bewaren hem voor – net als oude wijnflessen bewaar je hem als decoratie of misschien vul je hem nog eens, wat bewijst dat het niet om het water gaat. Het gaat om de viscerale ervaring.

Het middelste niveau van verwerking is het gedragsniveau en daar is waar we het meeste voor elkaar krijgen. Visceraal is onderbewust, je merkt het niet. Gedrag is onderbewust, je merkt het niet. Bijna alles wat we doen is onderbewust. Ik loop over het podium, besteed geen aandacht aan de besturing van mijn benen. Ik doe veel, het grootste deel van mijn speech is onderbewust, ik heb hem vaak geoefend en er over nagedacht. Het meeste wat we doen komt uit het onderbewustzijn. Automatisch gedrag – vakkundig gedrag is onderbewust, wordt geleid door de gedragskant. En behavioural design gaat over het gevoel van controle, inclusief gebruiksgemak, begrip, maar ook het gevoel en gewicht.

Dat maakt Global-messen zo puur. Ze zijn zo goed gebalanceerd, zo scherp, je voelt dat je de controle hebt over het snijden. Of het besturen van een eersteklas sportwagen over een moeilijk traject, waarbij je ook voelt dat je de controle hebt over de omgeving. Of het sensuele gevoel. Dit is een Kohler-douche, een watervaldouche en alle knoppen hieronder zijn ook douchekoppen. Je wordt helemaal besproeid en kan uren onder die douche staan. Zonder water te verspillen, de douche hergebruikt het vieze water. (Gelach)

Of dit – dit is een handige theepot die ik tegenkwam bij een high-tea in het Four Seasons Hotel in Chicago. Het is een schuine theepot van Ronnefeldt. Zo ziet de theepot er ongeveer uit, maar je gebruikt hem door hem op zijn rug te leggen, en er thee in te doen, vervolgens vul je hem met water en loopt het water over de thee. De thee ligt hier rechts – rechts van deze lijn. Er zit binnenin een klein platform, dat de thee hier houdt en het water vult het op. Als de thee klaar, of bijna klaar is, zet je hem schuin. Daardoor wordt de thee gedeeltelijk afgedekt, terwijl hij verder trekt. En als het klaar is, zet je hem rechtop, zodat de thee boven deze lijn ligt en het water maar tot hier komt en de thee weghoudt. Daarnaast communiceert de theepot, dat is wat emoties doen.

Emoties draaien om actie, emoties draaien echt om actie. Je veilig voelen in de wereld. Cognitie gaat over begrip van de wereld, emotie over interpretatie daarvan over goed, slecht, veilig, gevaarlijk, en om ons klaar te maken voor actie, door spieren te spannen of ontspannen. Daarom kunnen we de emotie van iemand anders zien, omdat hun spieren reageren, onderbewust. We hebben ons ontwikkeld zodat onze gezichtsspieren vol van emotie zijn. Je zou kunnen zeggen dat dit emoties heeft, omdat het de ober laat weten: "Hé, ik ben klaar. Kijk – rechtop." En de ober kan langskomen en vragen: "Wilt u meer water?" Het is prachtig. Wat een fantastisch design.

Het derde niveau is reflectief, je zou het het superego kunnen noemen, het kleine deel van het brein dat geen controle heeft over wat je doet, geen controle over – ziet de zintuigen niet, heeft geen controle over de spieren. Het kijkt wat er gebeurt. Het is het stemmetje in je hoofd. Dat kijkt en zegt: "Dat is goed. Dat is slecht." of: "Waarom doe je dat? Ik begrijp het niet." Het stemmetje in je hoofd is de basis van je bewustzijn.

Hier is een geweldig reflectief product. Eigenaren van Hummers zeggen: "Weet je, ik heb vele auto's gehad, allerlei exotische auto's, maar nooit een auto die zo veel aandacht trekt." Het gaat om het imago, niet om de auto. Maar zelfs als je een meer positief model zoekt... dit is de GM-auto. En waarschijnlijk koop je hem als je om het milieu geeft en koop je hem om het milieu te beschermen, ook al zullen de eerste paar auto's heel duur zijn en niet perfect. Het is ook reflectief design. Of een duur horloge, waarmee je indruk kunt maken op mensen, die zeggen: "Wow, ik wist niet dat je dat horloge had." In tegenstelling tot deze, een puur gedragsgericht horloge, dat waarschijnlijk beter werkt dan het 13.000 dollar kostende horloge van net. Maar het is lelijk. Een duidelijk Don Norman-horloge.

Soms zet je de ene emotie tegenover de andere, de viscerale angst om te vallen tegen de reflectieve staat die zegt: "Het is OK. Het is OK. Het is veilig." Als het attractiepark roestig is en uit elkaar valt, ga je niet in de attracties. Je zet het een af tegen het ander. Een volgend leuk ding. (Gelach) Dit meubelstuk is gemaakt door Jake Cress, hij maakte deze vreemde meubelset. Dit is zijn stoel met een klauw, en deze arme stoel is zijn bal kwijtgeraakt, en probeert hem terug te krijgen voordat iemand het merkt. Het mooie is dat je het verhaal accepteert. En dat is nou zo leuk aan emotie.

Dat is nieuw voor mij. Ik zeg vanaf nu alleen positieve dingen."

(Gelach)

(Applaus)

 

Bron: TED.com