De Happy Planet Index

Statisticus Nic Marks vraagt zich af waarom we het succes van een land afmeten aan zijn productiviteit - in plaats van aan het geluk en het welzijn van zijn mensen. Hij introduceert de Happy Planet-index, die het nationale welzijn afzet tegen het gebruik van natuurlijke hulpbronnen (omdat een gelukkig leven niet ten koste van de aarde hoeft te gaan). Welke landen het hoogst scoren op de HPI? Het zal je verbazen.

"Martin Luther King zei niet: "Ik heb een nachtmerrie" toen hij de beweging voor burgerrechten inspireerde. Hij zei: "Ik heb een droom." En ik heb een droom: dat we kunnen stoppen met denken dat de toekomst een nachtmerrie zal zijn. En dit wordt een uitdaging, want als je denkt aan de blockbusters van de laatste tijd, zijn bijna alle toekomstvisies voor de mensheid apocalyptisch. Ik denk dat deze film "The Road" één van de heftigste films van de moderne tijd is. De film is prachtig gemaakt, maar alles is verlaten, alles is dood. En alleen een vader en zoon proberen te overleven, lopend langs de weg. En ik denk dat de milieubeweging waar ik deel van uitmaak medeplichtig is aan het creëren van deze toekomstvisie.

Te lang hebben we een schrikbeeld verkocht van wat er zal gebeuren. We hebben ons gericht op de slechtst mogelijke uitkomst. We hebben ons gericht op de problemen. En we hebben niet genoeg nagedacht over de oplossingen. We hebben angst gebruikt om de aandacht van de mensen te grijpen. En elke psycholoog zal je vertellen dat angst in het organisme gekoppeld is aan het vluchtmechanisme. Het is een onderdeel van het vecht- en vluchtmechanisme, dat als een dier bang is – denk aan een hert. Een hert bevriest en houdt zich doodstil, klaar om weg te rennen. En ik denk dat wij hetzelfde doen wanneer we mensen vragen zich aan te sluiten bij onze agenda tegen aantasting van het milieu en klimaatverandering. Mensen bevriezen en rennen weg omdat we angst gebruiken. En ik denk dat de milieubeweging volwassen moet worden en moet gaan nadenken over wat vooruitgang is.

Hoe zou het zijn om het menselijke lot te verbeteren? Één van onze problemen is dat de mensen die de markt domineren in termen van vooruitgang een financiële definitie gebruiken van wat vooruitgang is, ze gebruiken een economische definitie van vooruitgang. Dat op één of andere manier, als we de juiste cijfers omhoog zien te krijgen, we beter af zullen zijn. Of dat nu op de beurs is, of doormiddel van het BBP en economische groei, dat het leven beter zal worden. Dit doet een beroep op menselijke hebzucht in plaats van angst, dat meer beter is. Kom op! In de Westerse wereld hebben we genoeg. Misschien sommige delen van de wereld niet, maar wij wel. En we weten sinds lange tijd dat dit geen goede maatstaf is van het welzijn van volkeren. Sterker nog, de architect van onze nationale boekhouding, Simon Kuznets, zei in de jaren 30, dat "het welzijn van een volk nauwelijks kan worden afgeleid van haar nationaal inkomen." Maar we hebben een nationale boekhouding die vooral gebaseerd is op productie en het produceren van goederen. En dit is waarschijnlijk geschiedenis en heeft zijn tijd gehad. In de Tweede Wereldoorlog moesten we veel materiaal produceren. En we waren zo succesvol in het produceren van bepaalde dingen dat we veel van Europa verwoest hebben, en het weer op moesten bouwen. En zo werd onze nationale boekhouding gefixeerd op wat we kunnen produceren.

Maar al in 1968, gaf deze visionaire man, Robert Kennedy, aan het begin van zijn noodlottige presidentscampagne, de meest overtuigende deconstructie van het bruto nationaal product die ooit is gegeven. En hij eindigde zijn lezing met de woorden: "Het bruto nationaal product meet alles behalve dat wat het leven de moeite waard maakt." Is dat niet vreemd, dat onze maatstaf van vooruitgang, onze primaire maatstaf van de vooruitgang in de samenleving, alles meet behalve dat wat het leven de moeite waard maakt? Ik denk dat als Kennedy vandaag nog in leven was, hij statistici zoals ik zou vragen om erachter te komen wat het leven de moeite waard maakt. Hij zou ons vragen onze nationale boekhouding te herzien en ze te baseren op belangrijke zaken zoals sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en het welzijn van de mensen.

Sociale wetenschappers hebben dit gedaan en stelden deze vragen over de hele wereld. Dit komt uit een wereldwijde enquête. Het vraagt mensen wat ze willen. En het is niet verwonderlijk dat mensen over de hele wereld zeggen dat wat ze willen, geluk is voor henzelf, voor hun families, hun kinderen, hun gemeenschap. Ze denken dat geld redelijk belangrijk is. Het komt er in voor, maar het is niet zo belangrijk als geluk, en al helemaal niet zo belangrijk als liefde. We hebben allemaal behoefte om liefde te geven en te ontvangen. Het is lang niet zo belangrijk als gezondheid. We willen gezond zijn en ons leven ten volle leven. Dit lijken natuurlijke menselijke aspiraties te zijn. Waarom meten statistici dit niet? Waarom bekijken we de vooruitgang van landen niet op deze manier, in plaats van te kijken naar hoeveel we bezitten? Wat ik gedaan heb met mijn volwassen leven is nadenken over over hoe we geluk meten, hoe we welzijn meten, hoe we dit milieuvriendelijk doen.

Bij de organisatie waar ik voor werk, de New Economics Foundation, hebben we iets gemaakt dat we de Happy Planet-index noemen, want wij vinden dat mens en planeet gelukkig moeten zijn. Waarom maken we geen maatstaf van vooruitgang die dat laat zien? Wij stellen dat de maximale prestatie van een land is hoe succesvol het is in het creëren van gezond en gelukkig leven voor haar burgers. Dat zou het doel moeten zijn van elk land op deze planeet. Maar we moeten niet vergeten dat daar een fundamentele bijdrage voor nodig is, en dat is hoeveel natuurlijke hulpbronnen wij gebruiken. We hebben samen één planeet. We moeten die allemaal delen. Het is de ultieme schaarse hulpbron, die ene planeet die wij delen. De economie is erg geïnteresseerd in schaarste. Als ze een schaarse hulpbron heeft die ze om wil zetten naar een wenselijke uitkomst, denkt ze in termen van efficiëntie. Ze denkt over hoeveel waar we krijgen voor ons geld. Dit is een maat voor hoeveel welzijn we krijgen voor het gebruik van hulpbronnen. Het is een maatstaf voor efficiëntie. En een makkelijke manier om dit aan te tonen, is je deze grafiek te laten zien.

Op de horizontale as van de grafiek staat de 'ecologische voetafdruk', een maat voor hoeveel hulpbronnen we gebruiken en hoeveel druk we uitoefenen op de planeet. Hoe meer, hoe slechter. Op de verticale as staat een variabele genoemd 'gelukkige levensjaren'. Het gaat over het welzijn van landen. Het is een voor geluk gecorrigeerde levensverwachting. Het drukt de kwaliteit en kwantiteit van leven uit. Die gele stip daar is het mondiale gemiddelde. Nu is er een groot scala aan landen rond het mondiale gemiddelde. Rechts bovenin de grafiek, staan landen waarmee het goed gaat en die welzijn produceren, maar ze gebruiken daar veel planeet voor. Dat zijn de VS, andere Westerse landen, verspreid over die driehoekjes en een paar Golfstaten. Omgekeerd vinden we linksonder in de grafiek, de landen die niet veel welzijn produceren – meestal in Afrika ten Zuiden van de Sahara. Om met Hobbes te spreken: "Het leven is daar kort en bruut." De gemiddelde levensverwachting in veel van deze landen is maar 40 jaar. Malaria en HIV/AIDS doden een heleboel mensen in deze gebieden van de wereld.

Maar nu het goede nieuws. De landen bovenaan, de gele driehoekjes, doen het beter dan het mondiale gemiddelde, ze gaan richting linksboven op de grafiek. Deze grafiek drukt een streven uit. We willen linksboven zitten, waar een goed leven niet de aarde kost. Deze landen zijn Zuid-Amerikaans. Het land dat in zijn eentje bovenaan staat is een plek waar ik nog nooit geweest ben. Misschien zijn jullie er geweest. Costa Rica. Costa Rica! De gemiddelde levensverwachting is 78,5 jaar, dat is langer dan in de VS. Volgens het laatste Gallup wereldonderzoek zijn zij het gelukkigste volk op de planeet. Gelukkiger dan Zwitserland en Denemarken. Zij zijn de gelukkigste plaats. Ze doen dat met een kwart van de middelen die doorgaans worden gebruikt in de Westerse wereld – een kwart van de middelen.

Wat is daar aan de hand? Wat gebeurt er in Costa Rica? We kunnen kijken naar een aantal gegevens. 99 procent van hun elektriciteit komt uit hernieuwbare bronnen. Als één van de eerste mikte de regering op CO2-neutraliteit tegen 2021. Ze hebben het leger afgeschaft in 1949 – 1949. En ze investeerden in sociale programma's, gezondheidszorg en onderwijs. Hun alfabetiseringsgraad is bij de hoogste van Latijns-Amerika en van de wereld. En ze hebben die Latino-vibe. Ze hebben de sociale verbondenheid. (Gelach) De uitdaging is -- en daar moeten we over nadenken -- dat de toekomst misschien niet Noord-Amerikaans is, en misschien niet West-Europees is. De toekomst zou Latijns-Amerikaans kunnen zijn. De echte uitdaging is om het mondiale gemiddelde omhoog te krijgen tot hier. Dat is wat we moeten doen. En als we dat doen, moeten we de landen van de onderkant en van de rechterkant van de grafiek trekken. En dan beginnen we een gelukkige planeet te creëren. Dat is één manier om er naar te kijken.

We kunnen ook trends door de tijd heen bekijken. We hebben geen goede historische data voor elk land, maar wel voor sommige rijke landen, de OESO-groep. Dit is de verandering van welzijn door de tijd heen, een kleine toename, maar dit is de ecologische voetafdruk. Dus volgens de strikte Happy Planet-methodologie zijn we minder efficiënt geworden in het omzetten van onze ultieme schaarse hulpbron naar het resultaat dat we willen. En ik denk dat het punt is dat waarschijnlijk iedereen in deze zaal wil dat de samenleving 2050 bereikt zonder dat er iets apocalyptisch gebeurt. Het is niet zo ver weg: een half mensenleven. Een kind dat vandaag voor het eerst naar school gaat, zal mijn leeftijd hebben in 2050. Dit is niet de verre toekomst. Dit is de doelstelling van de Britse regering voor de uitstoot van koolstof en broeikasgassen. En ik zeg u, dit is niet de normale gang van zaken. Dit verandert onze zaken. Dit verandert de manier waarop we onze organisaties opzetten, ons regeringsbeleid en ons leven. Het punt is dat we door moeten gaan met het verbeteren van welzijn. Niemand kan bij verkiezingen zeggen dat de kwaliteit van leven gaat verminderen. Niemand van ons, denk ik, wil dat de menselijke vooruitgang stopt. Ik denk dat we willen dat het doorgaat, dat het menselijke lot blijft verbeteren. Ik denk klimaatsceptici hier een rol spelen. Ze willen dat de levenskwaliteit blijft toenemen. Ze willen vasthouden aan wat ze hebben. Als we hen willen betrekken, denk ik dat we dat moeten doen. Dat betekent dat we nog efficiënter moeten worden.

Nu is het heel gemakkelijk om een grafiekje te maken en zo, maar het punt is dat we deze grafieken moeten ombuigen. Ik denk dat we hier kunnen leren van de systeemtheorie en systeemingenieurs. Zij ontwerpen terugkoppelingsmechanismen, en bieden de juiste informatie aan op de juiste tijd. Mensen worden erg gemotiveerd door het 'nu'. Je zet een slimme meter in je huis, en je ziet hoeveel stroom je op dit moment verbruikt, hoeveel het je kost, en al snel gaan je kinderen overal de lichten uitdoen. Hoe zou zoiets er uit zien voor de samenleving? Waarom hoor ik elke avond op de radio de FTSE 100, de Dow Jones, de pond-dollar-wisselkoers ? Ik weet niet eens welke kant die op moet om goed nieuws te zijn. En waarom hoor ik dat? Waarom niet hoeveel energie er gisteren gebruikt is in Groot Britannië, of in Amerika? Hebben we de jaarlijkse doelstelling van 3 procent koolstofreductie bereikt? Zo creëer je een gezamenlijk doel. Je brengt het in de media en begint er over na te denken. We hebben positieve terugkoppelingsmechanismen nodig voor het verbeteren van welzijn. De overheid kan een nationale welzijnsboekhouding maken. De zakenwereld kan kijken naar het welzijn van medewerkers. We weten dat dit samengaat met creativiteit, met innovatie. Dat hebben we hard nodig om deze milieuproblemen op te lossen. Ook op persoonlijk niveau hebben we een duwtje in de rug nodig. Misschien geen exacte data, maar wel een aansporing. In het Verenigd Koninkrijk is er een boodschap voor volksgezondheid van vijf porties groenten en fruit per dag en hoeveel beweging we moeten krijgen – nooit mijn sterkste kant. Hoe zit dit voor geluk? Wat zijn de vijf dingen die je elke dag moet doen om gelukkiger te worden?

We hebben een project gedaan voor het departement wetenschappen. Een groot programma genaamd het "Foresight-programma". Er waren heel veel mensen en deskundigen bij betrokken en alles werd met bewijzen ondersteund, een enorm boekwerk. Maar een deel van het werk ging over de vijf dingen die je kunt doen om het welzijn in je leven te verbeteren. En het punt hiervan is dat dit absoluut niet het geheim voor geluk is maar het zijn dingen waar volgens mij zijdelings tot geluk leiden.

De eerste hiervan is: onderhoud contacten. Je sociale relaties zijn als de hoeksteen van je leven. Investeer je zoveel mogelijk tijd en energie in de mensen die je dierbaar zijn? Ga door met het opbouwen hiervan. De tweede is: wees actief. De snelste manier om van een slecht humeur af te zijn: ga naar buiten, maak een wandeling, zet de radio aan en dans. Actief zijn is geweldig voor een goed humeur. De derde is: wees bewust. Hoe bewust ben je je van de dingen die gebeuren in de wereld, van het wisselen van de jaargetijden, de mensen om je heen? Merk je wat er voor jou staat te gebeuren? Gebaseerd op veel bewijs voor mindfullness en cognitieve gedragstherapie is dit erg goed voor ons welzijn. De vierde is: blijf leren, en het woord "blijf" is belangrijk, leren gedurende de hele levensloop. Ouderen die blijven leren en nieuwsgierig zijn, zijn veel gezonder dan degenen die zich beginnen af te sluiten. Maar het hoeft geen formele kennis te zijn, het is meer nieuwsgierigheid. Bijvoorbeeld het leren bereiden van een nieuw gerecht, het weer oppakken van je oude instrument. Blijf leren. En de laatste is die zo anti-economische activiteit: geef. Onze vrijgevigheid, ons altruïsme, ons mededogen, zijn allemaall verbonden met het beloningsmechanisme in onze hersenen. We voelen ons goed als we geven. Je kunt een experiment doen waarbij je twee groepen mensen 's ochtends 100 dollar geeft. Je vertelt één van de groepen het aan zichzelf te besteden, en de andere groep moet het aan andere mensen besteden. Je meet hun geluk aan het eind van de dag, en wie aan anderen besteed heeft, is veel gelukkiger dan degenen het aan zichzelf besteed hebben.

En deze vijf dingen, die we op deze handige ansichtkaarten gezet hebben, hoeven de aarde niet te kosten. Ze bevatten geen koolstof. Ze hebben geen materiële dingen nodig om tevreden te zijn. En dus denk ik dat het heel goed mogelijk is dat geluk niet de aarde kost. Martin Luther King gaf een geweldige toespraak aan de vooravond van zijn dood. Hij zei: "Ik weet dat er uitdagingen voor ons liggen, er kunnen problemen zijn in de toekomst, maar ik ben er niet bang van. Ik heb op de bergtop gestaan, en ik heb het beloofde land gezien." Nu was hij een predikant, maar ik denk dat de milieubeweging, het bedrijfsleven en de overheid naar de bergtop moeten gaan, en uit moeten kijken over het beloofde land, of het land van belofte. Ze moeten een visie hebben van een wereld die we allemaal willen. We moeten een grote verandering doorvoeren om er te komen. We moeten de weg van de verandering met goede dingen plaveien.

Mensen willen gelukkig zijn. Plavei de weg met de vijf dingen. Wij hebben wegwijzers nodig om mensen bij elkaar te brengen en de weg te wijzen, zoals de Happy Planet Index. En dan geloof ik dat we een wereld kunnen creëren die we allemaal willen, waar het geluk niet de aarde kost."

(Applaus)

 

Bron: TED.com