"Er Is Meer In Het Leven Dan Gelukkig Zijn"

 

"Vroeger dacht ik dat het najagen van geluk het doel van het leven was. Iedereen zei dat succes de weg naar geluk was. Dus ik zocht naar die ideale baan, die perfecte vriend, dat prachtige appartement. Maar in plaats van voldaan voelde ik mij onrustig en opgejaagd. En ik was niet alleen; mijn vrienden worstelden daar ook mee. Uiteindelijk besloot ik weg te gaan om positieve psychologie te studeren en te leren wat mensen gelukkig maakt. Maar wat ik daar ontdekte, veranderde mijn leven.

Uit gegevens bleek dat geluk najagen mensen ongelukkig kan maken. En wat mij écht opviel was dit: het zelfmoordpercentage neemt wereldwijd alsmaar toe en in Amerika bereikte het onlangs het hoogste punt sinds 30 jaar. Ook al hebben we het objectief gezien beter, hoe je het ook bekijkt, steeds meer mensen voelen zich hopeloos, depressief en alleen. Er heerst een leegte-gevoel dat aan mensen knaagt en om dat te voelen hoef je niet depressief te zijn. Vroeg of laat vragen wij ons allemaal af: is dit alles wat er is?

Wat volgens het onderzoek deze wanhoop voorspelt, is niet een gebrek aan geluk. Het is een gebrek aan iets anders; men heeft niet het idee dat hun leven zin heeft. Maar dat wierp bij mij vragen op. Gaat het leven over meer dan alleen gelukkig zijn? En wat is het verschil tussen gelukkig zijn en een zinvol leven? Veel psychologen definiëren geluk als een staat van comfort en welbehagen, zich goed voelen op dat moment. Zingeving, daarentegen, ligt dieper.

De bekende psycholoog Martin Seligman zegt dat zingeving voortkomt uit ergens toe behoren en iets dienen buiten jezelf en uit het beste in jezelf ontwikkelen. Onze maatschappij is geobsedeerd door geluk, maar ik bemerkte dat het meer voldoening geeft de zin te zoeken. Onderzoek toont aan dat mensen die de zin van het leven zien, veerkrachtiger zijn, het beter doen op school en op het werk, en dat ze bovendien langer leven.

Dit alles zette mij aan het denken: hoe kunnen we een zinvoller leven leiden? Om daarachter te komen, interviewde ik vijf jaar lang honderden mensen en las ik duizenden pagina's over psychologie, neurowetenschappen en filosofie. Alles overziend kwam ik tot de conclusie dat een zinvol leven vier "pijlers" heeft. Iedereen kan zin geven aan het leven door sommige of alle vier deze pijlers in ons leven op te zetten.

De eerste pijler is het gevoel ergens bij te horen. Dat gevoel komt voort uit relaties waarin je gewaardeerd wordt om wie jij van binnen bent en waarin jij anderen eveneens waardeert. Sommige groepen en relaties geven echter een goedkope vorm van erbij horen; je wordt gewaardeerd om wat je gelooft, om wie je haat, niet om wie je bent. Het echte 'behoren tot' komt voort uit liefde. Het leeft in momenten onder individuen en het is een keuze -- je kunt kiezen dat gevoel te kweken met anderen.

Hier is een voorbeeld. Iedere ochtend koopt mijn vriend Jonathan een krant in New York bij dezelfde straatverkoper. Het is echter meer dan alleen een verkoop. Ze nemen even de tijd, maken een praatje en behandelen elkaar als mensen. Op een dag had Jonathan niet genoeg kleingeld en de verkoper zei: "Komt volgende keer wel," maar Jonathan stond er op te betalen en dus kocht hij iets in de winkel wat hij niet nodig had om genoeg kleingeld te hebben. Toen hij het geld aan de verkoper gaf, kromp deze ineen; hij was gekwetst. Hij probeerde iets aardigs te doen, maar Jonathan had hem afgewezen.

Ik denk dat wij allemaal onbewust mensen op dergelijke wijze afwijzen. Ik zeker. Ik loop iemand die ik ken gerust achteloos voorbij. Ik kijk op mijn telefoon als iemand tegen mij praat. Dit gedrag devalueert anderen. Het maakt dat zij zich onzichtbaar en onwaardig voelen. Maar als je met liefde leidt, creëer je een band die jullie beiden beter laat voelen. Voor velen is ergens bij horen de meest essentiële bron van zin; de banden met familie en vrienden.

Voor anderen is de tweede pijler de sleutel tot zin: een doel hebben. Het vinden van je doel is niet hetzelfde als het vinden van die baan die jou gelukkig maakt. Een doel gaat minder over wat je wilt dan over wat je geeft. Een ziekenhuisbeheerder zei mij eens dat haar doel het genezen van zieken is. Veel ouders zeggen mij: "Mijn doel is mijn kinderen opvoeden." Je bereikt je doel door je vaardigheden in dienst te stellen van anderen. Voor velen van ons gebeurt dat natuurlijk op het werk. Dat is hoe wij bijdragen en ons nodig voelen. Maar dat betekent ook dat onderwerpen als ontslag, werkloosheid, hoge werkeloosheidscijfers -- dit zijn niet alleen economische, maar ook existentiële problemen. Zonder iets zinvols om te doen, worstelt men. Natuurlijk hoef je geen doel op je werk te vinden, maar een doel geeft je iets om voor te leven, een 'waarom' dat je motiveert.

De derde pijler der zingeving gaat ook om buiten jezelf stappen, maar op een totaal andere manier: zelfoverstijging. Zelfoverstijgende staten zijn de zeldzame momenten waarop je onttrokken wordt aan de drukte van het dagelijks leven; je zelfbesef glijdt van je af en je voelt je verbonden met een hogere realiteit. Iemand die ik sprak, zei dat dit hem gebeurde bij het zien van kunst. Voor iemand anders was het in de kerk. Voor mij, ik ben schrijfster, gebeurt het door te schrijven. Soms raak ik zodanig in trance dat ik alle gevoel van tijd en plaats verlies. Deze ervaringen kunnen je veranderen. Onderzoekers lieten studenten eens een minuut lang naar 60 meter hoge eucalyptusbomen kijken. Daarna voelden zij zich minder ego-centrisch en zij gedroegen zich zelfs guller wanneer zij iemand konden helpen. Ergens bij horen, een doel, zelfoverstijging.

De vierde pijler der zingeving blijkt menigeen nogal eens te verrassen. De vierde pijler is verhalen vertellen: het verhaal dat jij jezelf over jou vertelt. De gebeurtenissen in je leven verhalen, geeft duidelijkheid. Het helpt je begrijpen hoe jij geworden bent wie je bent. Maar we realiseren ons niet altijd dat wij ons eigen verhaal schrijven en dat we het anders kunnen verwoorden. Je leven is niet zomaar een lijst met gebeurtenissen. Je kunt je verhaal aanpassen, interpreteren en opnieuw vertellen, zelfs als de feiten je beperken.

Ik ontmoette een jongeman genaamd Emeka, die verlamd was geraakt bij rugby. Na zijn ongeluk vertelde Emeka zichzelf: "Mijn leven was geweldig toen ik rugby speelde, maar moet je me nu eens zien." Mensen die zulke verhalen vertellen -- "Mijn leven was goed. Nu is het slecht." -- neigen angstiger en depressiever te zijn. Emeka was dat ook even. Maar mettertijd begon hij een ander verhaal te creëren. Zijn nieuwe verhaal was: "Voor mijn ongeluk had ik geen doel in het leven. Ik feestte erop los en was egoïstisch. Door mijn ongeluk zag ik in dat ik een beter persoon kan zijn." Die wending in zijn verhaal veranderde Emeka's leven. Nadat hij zichzelf dat verteld had, begon Emeka kinderen te begeleiden en hij ontdekte wat zijn doel was: anderen dienen.

Psycholoog Dan McAdams noemt dit een "verhaal van verlossing", waar al wat slecht is ingelost wordt door het goede. Mensen die een zinvol leven leiden, zijn geneigd levensverhalen te vertellen die getekend worden door verlossing, groei en liefde. Maar waarom veranderen mensen hun verhaal? Sommigen krijgen hulp van een therapeut, maar je kunt het ook zelf doen, gewoon door diep over je leven na te denken, hoe jouw ervaringen jou gevormd hebben, wat je verloren hebt, of gewonnen. Dat is wat Emeka deed.

Je verhaal verander je niet zomaar; het kan jaren kosten en pijnlijk zijn. We hebben immers allemaal geleden, en we worstelen allemaal ergens mee. Maar die pijnlijke herinneringen omarmen kan nieuwe inzichten en wijsheid bieden, kan je wijzen op het goede dat jou in stand houdt. Ergens bij horen, een doel, zelfoverstijging, verhalen vertellen: dat zijn de vier zingevende pijlers.

Toen ik jonger was, had ik het geluk alle pijlers om mij heen te hebben. Mijn ouders runden een soefi-gebedshuis vanuit ons huis in Montreal. Het soefisme is een spirituele beoefening geassocieerd met de wervelende derwisjen en de dichter Rumi. Twee keer perk week kwamen de soefisten naar ons huis om te mediteren, Perzische thee te drinken en verhalen te delen. Hun beoefening omvatte ook het dienen van alles wat is middels kleine daden van liefde, wat inhield zelfs na onrecht vriendelijk te blijven. Maar het gaf hen een doel: het egoïsme temmen.

Uiteindelijk ging ik uit huis om te gaan studeren en zonder het Soefisme in mijn dagelijks leven, was ik mijn basis kwijt. Ik begon die dingen te zoeken die het leven waard maken te leven. Dat is wat mij op dit pad zette. Terugkijkend realiseer ik mij dat het soefi-huis een echte zingevingscultuur had. De pijlers waren onderdeel van de architectuur en de aanwezigheid ervan hielp ons allemaal diepgaander te leven.

Natuurlijk wordt in andere sterke gemeenschappen dit principe ook toegepast -- zowel in goede als in slechte. Bendes, sektes: dit zijn zingevingsculturen die andere pijlers gebruiken en mensen iets geven om voor te leven en te sterven. Dat is precies waarom wij als samenleving betere alternatieven moeten bieden. We moeten deze pijlers opbouwen binnen het gezin en onze instellingen om mensen te helpen hun beste zelf te worden.

Maar aan een zinvol leven moet je werken. Het is een doorlopend proces. Met het verstrijken van de dagen creëren we constant onze levens, breiden we onze verhalen uit. Soms raken we van het pad.

Wanneer mij dat gebeurt, denk ik aan een krachtige ervaring die ik met mijn vader heb gehad. Een aantal maanden na het behalen van mijn diploma, had mijn vader een ernstige hartaanval waaraan hij overleden zou moeten zijn. Hij overleefde het en toen ik hem vroeg wat er door zijn hoofd ging toen hij bijna dood was, zei hij dat hij enkel dacht dat hij moest blijven leven om er voor mijn broer en mij te zijn, en dat dit hem de kracht gaf om voor zijn leven te vechten. Toen hij onder narcose ging voor een spoedoperatie, telde hij niet af van 10 naar 0, maar herhaalde hij onze namen als een mantra. Hij wilde dat onze namen zijn laatste woorden zouden zijn, mocht hij het niet overleven.

Mijn vader is een timmerman en een soefi. Het is een nederig leven, maar het is goed zo. Aldaar de dood in de ogen starend, had hij een reden om voor te leven: liefde. Zijn gevoel van bij zijn gezin horen, zijn doel als vader, zijn zelfoverstijgende meditatie, het herhalen van onze namen -- dat alles, zegt hij, is waarom hij het overleefde. Dat is wat hij zichzelf vertelt. Dat is de kracht van de zin. Geluk komt en gaat. Maar als het leven echt goed is, en de dingen echt slecht, geeft zingeving je iets om aan vast te houden. Dank jullie wel." (Applaus)

Bron: TED.com