Gaat Het Beter Of Slechter Met De Wereld? Een Kijk Naar De Cijfers

Was 2017 echt het 'slechtste jaar ooit', zoals sommigen ons willen laten geloven? In zijn analyse van recente gegevens over moord, oorlog, armoede, vervuiling en meer, vindt psycholoog Steven Pinker dat we het nu beter doen in elk van hen vergeleken met 30 jaar geleden.

Maar vooruitgang is niet onvermijdelijk en dat betekent niet dat alles voor iedereen de hele tijd beter wordt, zegt Pinker. In plaats daarvan is vooruitgang het oplossen van problemen en moeten we kijken naar zaken als klimaatverandering en nucleaire oorlog als problemen die moeten worden opgelost, niet naar apocalypsen die wachten.

"We zullen nooit een perfecte wereld hebben en het zou gevaarlijk zijn om er een te zoeken", zegt hij. "Maar er is geen limiet aan de verbeteringen die we kunnen bereiken als we doorgaan met het toepassen van kennis om het menselijk bloeien te verbeteren."

"Veel mensen ondergaan elke ochtend het nieuws met schroom en angst. Elke dag lezen we over schietpartijen, ongelijkheid, vervuiling, dictatuur, oorlog en de verspreiding van kernwapens. Dit zijn enkele van de redenen waarom we 2016 het 'Ergste. Jaar. Ooit.' noemden. Tot 2017 dat record opeiste

(Gelach)

en veel mensen deed verlangen naar vroegere decennia, toen de wereld zoveel veiliger, schoner en gelijker leek.

Maar is dit een verstandige manier om de menselijke conditie te begrijpen in de 21ste eeuw? Zoals Franklin Pierce Adams zei: "Niets beters dan een slecht geheugen om te geloven in de goede oude tijd."

(Gelach)

Je kunt jezelf altijd wijsmaken dat de boel achteruitgaat als je de huidige bloederige krantenkoppen vergelijkt met rooskleurige beelden van het verleden. Maar hoe ziet het palmares van de wereld eruit als we het welbevinden door de tijd met een constante maatstaf meten?

Laten we de meest recente gegevens vergelijken met dezelfde van 30 jaar geleden. Vorig jaar doodden Amerikanen elkaar met 5,3 per honderdduizend, leefden er 7% burgers in armoede en stootten ze 21 miljoen ton fijn stof uit en vier miljoen ton zwaveldioxide. Maar 30 jaar geleden waren dat 8,5 moorden per honderdduizend, bedroeg de armoede 12% en stootten we 35 miljoen ton fijn stof uit en 20 miljoen ton zwaveldioxide.

Hoe zit het met de hele wereld? Vorig jaar waren er in de wereld 12 oorlogen gaande, er waren 60 dictaturen, 10% van de wereldbevolking leefde in extreme armoede en er waren meer dan 10.000 kernwapens. Maar 30 jaar geleden waren er 23 oorlogen, 85 dictaturen, 37% van de wereldbevolking leefde in extreme armoede en waren er meer dan 60.000 kernwapens. Ja, vorig jaar was verschrikkelijk qua terrorisme in West-Europa, met 238 doden, maar 1988 was nog erger met 440 doden.

Wat is er gaande? Was 1988 een bijzonder slecht jaar? Of zijn deze verbeteringen een teken dat de wereld ondanks alle strijd beter wordt in de loop van de tijd? Misschien moet het wat ouderwetse idee van vooruitgang terug uit de kast? Daardoor kunnen we wel mikpunt van spot worden, want ik heb geconstateerd dat intellectuelen vooruitgang haten.

(Gelach)

(Applaus)

Vooral dan intellectuelen die zichzelf progressief noemen.

(Gelach)

Niet dat ze het land hebben aan de vruchten van de vooruitgang. De meeste academici en experts ondergaan hun operaties liever met narcose dan zonder. Het is het idee van vooruitgang dat dat soort intellectuelen dwarszit. Als je denkt dat mensen hun lot kunnen verbeteren, hoorde ik, betekent dat dat je een blind vertrouwen en een quasi-religieus geloof hebt in het achterhaalde bijgeloof en de valse belofte van de mythe van de opmars van onverbiddelijke vooruitgang. Je bent een cheerleader voor de vulgaire Amerikaanse aanpak, met de hoera-ideologie van directeuren, Silicon Valley en de Kamer van Koophandel. Je bent een aanhanger van de verlichtingsgeschiedenis, een naïeve optimist, een goedgelovige optimist en, natuurlijk, een Pangloss, verwijzend naar Voltaire’s personage dat verklaarde: "Alles is voor het beste in de beste van alle mogelijke werelden."

Nu was professor Pangloss wel een pessimist. Een echte optimist gelooft dat er veel betere werelden kunnen zijn dan die van vandaag. Maar dat is allemaal niet relevant, omdat de vraag of er vooruitgang was geen kwestie van geloof is of een optimistische aanleg hebben of het glas half vol willen zien. Het is een toetsbare hypothese. Ondanks al hun verschillen zijn mensen het grotendeels eens over wat nodig is voor menselijk welzijn: leven, gezondheid, voeding, welvaart, vrede, vrijheid, veiligheid, kennis, vrije tijd, geluk. Al deze dingen kunnen worden gemeten. Als ze alsmaar verbeteren, dan noem ik dat vooruitgang.

We kijken eens naar de gegevens, om te beginnen met het meest waardevolle, het leven. In de loop van bijna de hele menselijke geschiedenis werden we gemiddeld 30 jaar. Vandaag de dag is dat wereldwijd meer dan 70, en in de ontwikkelde delen van de wereld meer dan 80. 250 jaar geleden haalden in de rijkste landen van de wereld een derde van de kinderen niet eens hun vijfde verjaardag voordat het risico honderdmaal kleiner werd. Vandaag gebeurt dat met minder dan 6% van de kinderen in de armste landen van de wereld. Hongersnood is een van de vier ruiters van de Apocalyps. Elk deel van de wereld kon er door getroffen worden. Vandaag de dag is hongersnood gebannen naar de meest afgelegen en door oorlog geteisterde regio's. 200 jaar geleden leefde 90% van de wereldbevolking in extreme armoede. Vandaag de dag geldt dat voor minder dan 10% van de mensen. Tijdens bijna de hele menselijke geschiedenis waren de machtige staten en rijken vrijwel altijd in oorlog met elkaar en was vrede slechts een intermezzo tussen de oorlogen. Vandaag zijn ze nooit in oorlog met elkaar. Bij de laatste grote machtsoorlog kwamen 65 jaar geleden de VS en China tegenover elkaar te staan. Meer recent zijn alle soorten oorlogen minder frequent en minder dodelijk. Het jaarlijkse percentage oorlogsslachtoffers is gedaald van ongeveer 22 per honderdduizend in het begin van de jaren 50 naar 1,2 vandaag. De democratie heeft duidelijk tegenslagen gekend in Venezuela, in Rusland, in Turkije en wordt bedreigd door de opkomst van autoritair populisme in Oost-Europa en de Verenigde Staten. Maar de wereld is nooit democratischer geweest dan in de afgelopen tien jaar, nu twee derde van de mensen in de wereld in democratieën leven. Moordcijfers dalen zodra anarchie en de code van de vendetta plaatsmaken voor de rechtsstaat, zoals toen feodaal Europa onder controle van gecentraliseerde koninkrijken kwam. Vandaag de dag heeft een West-Europeaan 35 keer minder kans om te worden vermoord dan zijn middeleeuwse voorouder. Het gebeurde opnieuw in koloniaal New England, in het Amerikaanse Wilde Westen toen de sheriffs naar de stad kwamen en in Mexico.

We zijn op zowat elke manier veiliger geworden. In de afgelopen eeuw is de kans met 96% gedaald om te worden gedood in een auto-ongeluk, is er 88% minder kans om op de stoep te worden neergemaaid, 99% minder kans om in een vliegtuigongeluk om te komen, 95% minder kans om te worden gedood op het werk, 89% minder kans om te worden gedood door een daad van God, zoals droogte, overstroming, wildvuur, storm, vulkaan, aardverschuiving, aardbeving of meteoorinslag, vermoedelijk niet omdat God minder boos op ons is geworden, maar als gevolg van verbeteringen in de kwaliteit van onze infrastructuur. En hoe zit het met de ultieme daad van God, het door Zeus zelf geslingerde projectiel? We hebben nu 97% minder kans om te worden gedood door een bliksemschicht.

Vóór de 17e eeuw kon niet meer dan 15% van de Europeanen lezen of schrijven. Europa en de Verenigde Staten bereikten universele geletterdheid tegen het midden van de 20e eeuw, en de rest van de wereld is aan het inlopen. Vandaag kan meer dan 90% van de wereldbevolking onder de leeftijd van 25 jaar lezen en schrijven. In de 19e eeuw werkten westerlingen meer dan 60 uur per week. Vandaag de dag is dat minder dan 40. Dankzij de universele penetratie van stromend water en elektriciteit in de ontwikkelde wereld en de brede invoering van wasmachines, stofzuigers, koelkasten, vaatwassers, fornuizen en magnetrons, is het gedeelte van de tijd besteed aan huishouden gedaald van 60 uur per week tot minder dan 15 uur per week.

Maakt al deze winst aan gezondheid, rijkdom, veiligheid, kennis en vrije tijd ons gelukkiger? Het antwoord is ja. In 86% van de landen van de wereld is geluk in de afgelopen decennia toegenomen.

Ik hoop jullie te hebben overtuigd dat vooruitgang geen kwestie is van geloof of optimisme, maar een feit van de menselijke geschiedenis, inderdaad het grootste feit in de menselijke geschiedenis. En hoe werd dit feit behandeld in het nieuws?

(Gelach)

Een tabel met positieve en negatieve emotiewoorden in nieuwsberichten toonde aan dat tijdens de decennia waarin de mensheid gezonder, rijker, wijzer, veiliger en gelukkiger is geworden, de 'New York Times' steeds maar somberder is geworden en het wereldnieuws steeds maar zwartgalliger.

Waarom waarderen mensen vooruitgang niet? Een deel van het antwoord komt van onze cognitieve psychologie. Wij schatten risico in met een mentale snelkoppeling, ‘beschikbaarheidsheuristiek’ genoemd. Hoe makkelijker we ons iets kunnen herinneren, des te waarschijnlijker vinden we het. Het andere deel van het antwoord komt uit de aard van de journalistiek, weergegeven in deze satirische kop van ‘The Onion’: "CNN houdt iedere ochtend een vergadering om te beslissen waarover de kijkers voor de rest van de dag moeten panikeren."

(Gelach)

(Applaus)

Nieuws gaat over dingen die gebeuren, niet over dingen die niet gebeuren. Je ziet nooit een journalist die zegt: "Ik breng een live verslag uit een land dat al 40 jaar in vrede leeft" of van een stad die niet wordt aangevallen door terroristen. Slechte dingen kunnen snel gebeuren, maar goede dingen krijg je niet in één dag. De kranten zouden deze kop kunnen brengen: "Gisteren ontsnapten 137.000 mensen uit extreme armoede." En dat voor elke dag van de afgelopen 25 jaar. Eén en een kwart miljard hebben de armoede achter zich gelaten, maar daar lees je nooit over. Ook speelt het nieuws in op onze ziekelijke belangstelling voor wat er mis kan gaan, weergegeven door de beleidskreet: "Als er bloed is, verkoopt het." Nou, als je onze cognitieve vooroordelen combineert met de aard van het nieuws, begrijp je waarom de wereld al een zeer lange tijd aan het vergaan is.

Laat ik ingaan op enkele vragen over de vooruitgang die velen van jullie ongetwijfeld zullen zijn opgevallen. Is het in de eerste plaats niet goed om pessimistisch te zijn om ons te beschermen tegen zelfgenoegzaamheid, de modder om te woelen, om de macht uit te dagen? Nou, niet echt. Het is goed om nauwkeurig te zijn. Natuurlijk moeten we ons bewust zijn van lijden en gevaar waar dan ook, maar we moeten ook bewust zijn van hoe ze kunnen worden verminderd, want er kleven gevaren aan zomaar pessimist zijn. Eén ervan is fatalisme. Als al onze inspanningen om de wereld te verbeteren waardeloos waren, waarom dan nog goed geld naar kwaad geld gooien? Armen zullen er altijd zijn. Gezien de wereld spoedig zal eindigen -- als de klimaatverandering ons niet doodt, dan de op hol geslagen kunstmatige intelligentie -- is een natuurlijke reactie om te genieten van het leven, zolang het nog kan. Laten we eten, drinken en vrolijk zijn, want morgen is het gedaan.

Het andere gevaar van gedachteloos pessimisme is radicalisme. Als onze instellingen allemaal falen en er geen hoop meer is op herstel, dan is een natuurlijke reactie stokken in de wielen te steken, de beerput te ruimen, het rijk tot op de grond af te branden in de hoop dat wat er uit de as zal herrijzen alleen maar beter kan zijn dan wat we nu hebben.

Als er zoiets als vooruitgang bestaat, vanwaar komt die dan? Vooruitgang is geen mystieke kracht of dialectiek die ons steeds hoger tilt. Het is geen mysterieus voortschrijden naar meer rechtvaardigheid. Het is het gevolg van menselijke inspanningen gestuurd door een idee, een idee dat we associëren met de 18e-eeuwse Verlichting, namelijk dat als we rede en wetenschap toepassen om het menselijk welzijn te verbeteren, we geleidelijk kunnen slagen. Is vooruitgang onvermijdelijk? Natuurlijk niet. Vooruitgang betekent niet dat alles overal en voor iedereen de hele tijd beter wordt. Dat zou een wonder zijn, en vooruitgaan is geen wonder, maar het oplossen van problemen. Problemen zijn onvermijdelijk en oplossingen creëren nieuwe problemen die op hun beurt moeten worden opgelost. De onopgeloste problemen in de wereld van vandaag zijn gigantisch, zoals de risico's van klimaatverandering en nucleaire oorlog, maar we moeten ze zien als op te lossen problemen, niet als apocalypsen die ons staan te wachten. We moeten agressief zoeken naar oplossingen als Deep Decarbonization voor klimaatverandering en Global Zero voor nucleaire oorlog.

Ten slotte, druist de Verlichting in tegen de menselijke natuur? Dit is voor mij een acute vraag. Ik ga voor de menselijke natuur met al zijn tekortkomingen en perversiteiten. In mijn boek ‘Het onbeschreven blad’ heb ik aangevoerd dat de menselijke vooruitzichten eerder tragisch dan utopisch zijn. We zijn geen sterrenstof, we zijn niet van goud en er is geen weg terug naar het Paradijs.

(Gelach)

Maar mijn wereldbeeld is vrolijker geworden in de 15 jaar sinds ‘Het onbeschreven blad’ werd gepubliceerd. Mijn kennismaking met de statistieken van de menselijke vooruitgang begon met het geweld, maar omvat nu elk ander aspect van ons welzijn. Dat versterkte mijn geloof dat voor het begrijpen van onze beproevingen en ellende, de menselijke natuur het probleem is. Maar de menselijke natuur, geleid door normen en instellingen van de Verlichting, is ook de oplossing.

Toegegeven, het is niet gemakkelijk om mijn door de data aangestuurde openbaring te herhalen voor de mensheid in het algemeen. Sommige intellectuelen reageerden met woede op mijn boek ‘Verlichting Nu’. Ze zeiden: “Ten eerste, hoe durft hij te beweren dat intellectuelen vooruitgang haten, en ten tweede, hoe durft hij beweren dat we erop vooruit zijn gegaan.”

(Gelach)

Anderen laat het idee van vooruitgang gewoon koud. Miljarden levens redden, ziektes uitroeien, hongerigen voeden, kinderen leren lezen? Sa...aai.

Maar tezelfdertijd was de meest voorkomende reactie van lezers dankbaarheid, dankbaarheid voor het veranderen van hun kijk op de wereld van een gelaten en hulpeloos fatalisme naar iets constructievers, zelfs iets heldhaftigs.

Ik geloof dat van de idealen van de Verlichting een roerend verhaal kan worden gemaakt en ik hoop dat mensen met grotere artistieke flair en retorische kracht dan de mijne het beter kunnen vertellen en verder verspreiden. Het gaat ongeveer als volgt.

We zijn geboren in een meedogenloos universum en krijgen voortdurend te maken met levensbedreigende situaties waardoor het steeds weer fout kan gaan. We werden gevormd door een genadeloos concurrentieel proces. We zijn gemaakt van krom hout, we zijn kwetsbaar voor illusies, op onszelf gericht en soms verbazingwekkend dom.

Toch is de menselijke natuur ook gezegend met middelen die ruimte laten voor een soort verlossing. We zijn begiftigd met het vermogen om ideeën recursief te combineren, om gedachten over onze gedachten te hebben. We hebben een instinct voor taal, zodat we de vruchten van onze vindingrijkheid en ervaring kunnen delen. Diep in ons vinden we de capaciteit voor sympathie, medelijden, verbeelding, medeleven, medelijden. Deze gaven vonden manieren om hun eigen macht te vergroten. Het toepassingsgebied van de taal is uitgebreid door het geschreven, gedrukte en elektronische woord. Onze kring van medeleven is uitgebreid door geschiedenis, journalistiek en de verhaalkunsten. En onze nietige rationele vermogens werden vermenigvuldigd door de normen en instellingen van de rede, intellectuele nieuwsgierigheid, open debat, scepsis voor gezag en dogma en de vraag naar bewijs om ideeën te controleren door ze te confronteren met de realiteit.

Als de spiraal van recursieve verbetering op dreef komt, ontworstelen we overwinningen aan de krachten die ons neerhalen, niet in het minst de donkere kanten van onze eigen natuur. We dringen door in de geheimen van de kosmos, met inbegrip die van leven en geest. We leven langer, lijden minder, leren meer, worden slimmer en genieten van meer kleine genoegens en rijke ervaringen. Minder van ons werden gedood, aangevallen, tot slaaf gemaakt, uitgebuit of onderdrukt door anderen. Vanuit enkele oases groeiden de gebieden met vrede en welvaart welke misschien ooit de hele wereld kunnen omvatten. Er is nog veel leed en enorme gevaren, maar ideeën over hoe ze te verminderen hebben een stem gekregen en een oneindig aantal andere moeten nog worden bedacht.

Onze wereld zal nooit perfect zijn en het zou gevaarlijk zijn om ernaar te zoeken. Maar er is geen limiet aan wat we kunnen verbeteren als we doorgaan met kennis toe te passen om het menselijk welbevinden te verbeteren. Dit heroïsche verhaal is niet zomaar een mythe. Mythen zijn ficties, maar dit is waar, waar volgens onze beste inzichten, en dat is onze enige beschikbare waarheid. Naarmate we meer leren, kunnen we laten zien welke delen van het verhaal waar blijven en welke niet, want elk zou het kunnen zijn en elk zou het kunnen worden.

Dit verhaal is niet het verhaal van één stam, maar van de hele mensheid, van elk levend wezen met de kracht van de rede en de drang om te volharden in zijn bestaan, want het vraagt alleen maar de overtuiging dat leven beter is dan de dood, gezondheid beter dan ziekte, overvloed beter dan armoede, vrijheid beter dan dwang, geluk beter dan lijden en kennis beter dan onwetendheid en bijgeloof.

Dank je."

(Applaus)

 

Bron: TED.com